Λένε πως ο Διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Ωστόσο, αν τους δώσουμε πολύ προσοχή χάνουμε την γενική εικόνα από την οποία πολλές φορές προκύπτει η ουσία. Για παράδειγμα το ποδόσφαιρο δεν έγινε «επαγγελματικό» επειδή σε μια νύχτα τα σωματεία μετατράπηκαν σε Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες αλλά επειδή το Ποδόσφαιρο από άθλημα που το παρακολουθούσε ο κόσμος πληρώνοντας εισιτήριο μετατράπηκε σε θέαμα. Για την ακρίβεια η μετατροπή του σε «βιομηχανία θεάματος» ξεκίνησε τότε: τις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν η διαφήμιση και το μάρκετινγκ έκαναν δυναμικά την εμφάνιση τους.
Στην «παιδική ηλικία» του «Επαγγελματικού Ποδοσφαίρου» όλα ήταν πιο απλά όχι μόνο γιατί ο εκχρηματισμός της Κοινωνίας δεν είχε προχωρήσει τόσο όσο σήμερα αλλά κυρίως επειδή στο Ποδόσφαιρο παίκτες, προπονητές και παράγοντες ήταν άτομα που πρόλαβαν και το έπαιξαν στις αλάνες. Οι τελευταίοι τέτοιοι παίκτες έπαιζαν μέχρι την δεκαετία του 2000.
Το Ποδόσφαιρο είναι «Επαγγελματικό» επειδή αποτελεί μέσο βιοπορισμού για τους ποδοσφαιριστές, οι οποίοι είναι για τον λόγο αυτό επαγγελματίες. Τα λεφτά που διακινούνται είναι πολλά και οι πειρασμοί μεγάλοι. Οι Π.Α.Ε. όπως και τα σωματεία πριν συνεχίζουν να «μπαίνουν μέσα» αφού ξοδεύουν περισσότερα απ’ όσα εισπράττουν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως ως ιδιοκτήτης-παράγοντας δεν μπορείς να βγάλεις λεφτά από την λειτουργία μιας Π.Α.Ε.
Με το «Επαγγελματικό Ποδόσφαιρο» δόθηκε η ευκαιρία σε πολλούς μικρομεσσαίους επαγγελματίες οι οποίοι σε τοπικό επίπεδο είναι «κάποιοι» να μπουν και αυτοί στον χώρο ως «παράγοντες». Αυτό γινόταν και στο παρελθόν, μόνο που τώρα τα κίνητρα για την εμπλοκή τους ήταν λιγότερο αγνά. Δεδομένου ότι μια Π.Α.Ε. μπορεί να έχει μεγάλα Έσοδα και η λειτουργία της δικαιολογεί επίσης μεγάλα Έξοδα η ιδιοκτησία μιας Π.Α.Ε. είναι ότι πρέπει για «ξέπλυμα χρήματος». Φυσικά, όσο πιο γεμάτο το πορτοφόλι του ιδιοκτήτη τόσο μεγαλύτερες και οι δυνατότητες «ξεπλύματος» αρκεί να είναι σε θέση ν’ αποκτήσει όσο γίνεται περισσότερες Π.Α.Ε. Και αφού η πολύ-ιδιοκτησία στην ίδια χώρα απαγορεύεται η επέκταση πρέπει να γίνει σε άλλες χώρες.
Για να είμαι δίκαιος ένας επιχειρηματίας μέσω της πολύ-ιδιοκτησίας δεν χρειάζεται σώνει και καλά να «ξεπλένει χρήμα». Μπορεί να βγάζει λεφτά και νόμιμα μέσω της αγοραπωλησίας ποδοσφαιριστών μεταξύ των ομάδων του. Από την οικονομική σκοπιά χρειάζονται τα εξής: πρώτη ύλη (ποδοσφαιριστές) η οποία προέρχεται από τις «ποδοσφαιρομάνες» Βραζιλία και Αργεντινή και κάποιες φορές από την Αφρική, μεσάζοντες (μάνατζερ) οι οποίοιόπως κάποτε οι έμποροι σκλάβων και σήμερα «διακινητές»διακινούν την πρώτη ύλη και τέλος ιδιοκτήτες Π.Α.Ε. πρόθυμους να βγάλουν και άλλα λεφτά.
Σήμερα ο Βαγγέλης Μαρινάκης μέσω της ιδιοκτησίας του Ολυμπιακού, της Νότιγχαμ και της Ρίο Άβε στην Πορτογαλία επαναλαμβάνει αυτό που παλιότερα έκαναν η NETMEDκαι ENIC μέσω της ιδιοκτησίας με διάφορα ποσοστά των Α.Ε.Κ., Σλάβια Πράγας, Τότεναμ, ΡέιντζερςΓλασκώβης, Βιτσέντσα και Βασιλείας. Η συνεργασία του με τον μεγάλο και σπουδαίο μάνατζερ Ζόρζε Μέντες σίγουρα θ’ απογειώσει τα Έσοδα και τα Έξοδα των ομάδων του▪ οι οποίες αν και ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη δεν αποτελούν από λογιστικής άποψης «όμιλο επιχειρήσεων» αφού δεν βρίσκονται στην ίδια χώρα.
Όλα τα προηγούμενα είναι απλά όψεις του «Επαγγελματικού Ποδοσφαίρου». Εγώ, όμως, θέλω μετά την εισαγωγή αυτή να σας θέσω –προβοκατόρικα εννοείται- το εξής ηθικό ζήτημα:
«Είναι ηθικό σήμερα ένας άνθρωπος κυριολεκτικά ν’ ανήκει σ’ έναν άλλο; Δεν υποτίθεται ότι έχει καταργηθεί το δουλεμπόριο;».
Επειδή, πολλοί θα έχετε μπερδευτεί να εξηγηθώ:
Όπως οι ιδιοκτήτες των φυτειών του Αμερικανικού Νότου πουλούσαν πίσω στους εμπόρους τους σκλάβους τους κάθε Νοέμβρη (για να μην τους ταΐζουν τον Χειμώνα, εξ’ ου και η BLACKFRIDAY) έτσι και οι σημερινοί ιδιοκτήτες Π.Α.Ε. δεν αγοράζουν πάντα ολόκληρο τον παίκτη (ειδικά όταν είναι ακριβός) αλλά μόνο ένα ποσοστό του. Το υπόλοιπο ενδέχεται να κατέχει η προηγούμενη ομάδα ή/και ο μάνατζερ.
Αυτή η κατάσταση μου θυμίζει τον καημένο τον τοκογλύφο Σάιλοκ. Προσωπικά ίσως να είμαι από τους ελάχιστους που κατανοούν το δράμα του. Όχι μόνο γιατί δεν πήρε πίσω (έστω το κεφάλαιο) τα λεφτά που έδωσε, αλλά και επειδή δεν μπόρεσε να πάρει ούτε «ηθική ικανοποίηση» λαμβάνοντας ως αποζημίωση 1 λίβρα κρέας από τον Αντόνιο που τον είχε δανείσει.
Γιατί, ενώ είχε δικαίωμα να του κόψει μια λίβρα κρέας για αποζημίωση δεν μπόρεσε να το κάνει μιας και δεν έπρεπε να κόψει ούτε περισσότερο αλλά ούτε και λιγότερο και όπως καταλαβαίνουμε αυτό είναι (τουλάχιστον για έναν άνθρωπο) πρακτικά αδύνατο. Όμως, για τους σύγχρονους Σάιλοκ αυτό δεν είναι πλέον πρόβλημα: μετατρέπουν τον άνθρωπο-ποδοσφαιριστή σε ποσοστά.
Όταν διαβάζω ότι μια ομάδα αγόρασε το 50% ενός ποδοσφαιριστή προσπαθώ να φανταστώ ποιο 50% αγόρασε:
• Το αριστερό ή το δεξί μισό;
• Το πάνω ή το κάτω μισό;
• Αριστερό χέρι, δεξί πόδι και αριστερό κεφάλι με δεξί κορμό (και το ανάποδο);
Όπως έγραφε ο Σεφέρης στον «Τελευταίο Σταθμό»:
ή μοναχά κακές συνήθειες δόλο και απάτη
ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.
ο άνθρωπος είναι μαλακός, ένα δεμάτι χόρτο·
χείλια και δάχτυλα που λαχταρούν ένα άσπρο στήθος
μάτια που μισοκλείνουν στο λαμπύρισμα της μέρας
και πόδια που θα τρέχανε, κι ας είναι τόσο κουρασμένα,
στο παραμικρό σφύριγμα του κέρδους.
Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο,
άπληστος σαν το χόρτο,
Λοιπόν, πόσο Ηθικό (αν και νόμιμο) είναι όλο αυτό που γίνεται και θα συνεχίσει να γίνεται με μεγαλύτερη ένταση; Συνεχίζει και σήμερα να είναι ο Άνθρωπος πραμάτεια όπως έγραφε ο Σεφέρης στον «Τελευταίο Σταθμό»;
