Μια ωραία ιδέα που όλοι χειροκροτούσαν, αλλά κανείς δεν υλοποίησε. Το πάρκο των διεθνών και του ποδοσφαιρικού μουσείου που εγκαταλείφθηκαν, η ευκαιρία που χάθηκε ως συνήθως στη σκόνη μερικών γραφείων και της συνολικής αδιαφορίας
Αφορμή ήταν οι αγώνες της Εθνικής Ομάδας για το Nations Cup, ή μήπως ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, το έχει γράψει ο αμετανόητος φίλαθλος, Θανάσης Σκρουμπέλος και έχει τίτλο “Αρχίζει το Ματς”; Και τα δύο, θα έλεγα, αν και όταν στη μέση μπαίνει ο Νίκος Μάλλιαρης δεν χρειάζονται πολλές αφορμές. Εδώ σήκωσε στο πόδι ένα ολόκληρο Παναθηναϊκό Στάδιο, χορεύοντας εκείνο το απίθανο ζεϊμπέκικο στη γιορτή για τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Και το βιβλίο του Σκρουμπέλου, άλλωστε, είναι μια φανταστική -που έχει γίνει ωστόσο πολλές φορές στην πραγματικότητα- συζήτηση του συγγραφέα με τον Μάλλιαρη.
Το ποδόσφαιρο, η κοινωνική του προέκταση, η σύνδεση του με τον πολιτισμό είναι οι αφετηρίες για να αναδυθούν από τις σελίδες του, ιδέες, γεγονότα αλλά και μια άλλη διάσταση του πιο λοαφιλούς σπορ.
Κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την αέναη αναζήτηση για το “άλλο ποδόσφαιρο”, έχει και η Εθνική Ομάδα. Το περίφημο “Πάρκο των Διεθνών” στην Καισαριανή, μια από τις πολλές ιδέες του Ν.Μάλλιαρη, που φυτεύτηκε, διαφημίστηκε και έγινε η αιτία για φωτογραφίες και ταρατατζούμ, αλλά εγκαταλείφθηκε στην τύχη του.
Μήπως, όμως, να ήταν αυτός ο … στόχος; Όχι των εμπνευστών του εγχειρήματος, αλλά εκείνων που υποτίθεται ότι θα το αγκάλιαζαν. Όπως γράφει και ο Σκρουμπέλος “είχε βγει (σ.σ η φωτογραφία) και με πηχυαίους τίτλους οι δηλώσεις.
Μα εδώ είναι η χώρα του ενσταντανέ. Πιάνεις τη φωτογραφία, ψαχουλεύεις και δεν βρίσκεις τίποτα πίσω της. Αέρα κοπανιστό. Μένεις με τη φωτογραφία στο χέρι”.
Τα δεντράκια μεγάλωσαν αλλά έμειναν ορφανά, στο "Μιχάλης Κρητικόπουλος" Από το αρχείο του Νίκου Μάλλιαρη
“Τι έγινε με το Πάρκο των Διεθνών;” ρώτησα τον Μάλλιαρη. “Πού να στα λέω. Θα ξημερώσουμε αν στα διηγηθώ όλα” μου απάντησε και μου έδωσε ένα πάκο από χαρτιά, φωτοτυπίες, αποκόμματα εφημερίδων, επιστολές, φωτογραφίες. Κάπως έτσι θα ξετυλίξουμε σήμερα μια ιστορία, που ξεκίνησε με τις καλύτερες των προθέσεων, αλλά έμπλεξε μέσα στον κυκεώνα της γραφειοκρατίας, του δήθεν, της αδιαφορίας και της στενόμυαλης αντιμετώπισης, που διαπνέει ομοσπονδίες, υπουργεία και Δημοτικά Συμβούλια.
Μια ιδέα, που όποιος την άκουσε ακόμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενθουσιάστηκε, άρχισε να υλοποιείται, αλλά έμεινε στη μέση… χωρίς κανείς να καταλάβει το γιατί.
Εν τάχει:
Λίγους μήνες μετά την ανεπανάληπτη επιτυχία της Εθνικής Ομάδας το καλοκαίρι του 2004 και την κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, ο “Αστέρας 2004”, που μόλις είχε ιδρυθεί στην Καισαριανή (με πρωτοβουλία του Ν.Μάλλιαρη και του Γαβρήλου Παπαδόπουλου, αμφότεροι συμπαίκτες στον Εθνικό Αστέρα) και την υποστήριξη του διεθνή άσου (και Καισαριανιώτη) Στέλιου Γιαννακόπουλου, προτείνεται στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, η δημιουργία του πάρκου των διεθνών και του μουσείου ποδοσφαίρου. Η ιδέα απλή όσο και ρηξικέλευθη. Στο χώρο έξω από το Στάδιο “Μιχάλης Κρητικόπουλος”, θα φυτεύονταν αρχικά 50 στη συνέχεια πολλά περισσότερα, δέντρα που το καθένα απ’αυτά θα είχε το όνομα ενός διεθνή ποδοσφαιριστή.
Ταυτόχρονα θα μπορούσε να στεγαστεί ένα ποδοσφαιρικό μουσείο, που είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει στη χώρα. Ένα χρόνο αργότερα (14/11/2005) ο Δήμος Καισαριανής, με τη σύμφωνη γνώμη της ΕΠΟ, εγκαινιάζει το πάρκο, δηλαδή τη δεντροφύτευση, στην οποία δίνουν το παρών σπουδαίοι Έλληνες πρώην και νυν διεθνείς ποδοσφαιριστές, με τα δεντράκια να παίρνουν τα ονόματά τους. Μαζί φυτεύεται και ένα δέντρο προς τιμή του Μίκη Θεοδωράκη, που τότε είχε συναντηθεί με τους παλαίμαχους ποδοσφαιριστές, αλλά στη συγκεκριμένη εκδήλωση δεν μπορούσε να παραβρεθεί.
Θα περίμενε κανείς αυτό το μικρό δάσος, σταδιακά να μεγαλώσει, να φυτευτούν κι άλλα δέντρα, να δούμε ένα πραγματικό πάρκο των διεθνών μαζί και ένα μουσείο με την ιστορία του ποδοσφαίρου. Χωρίς κανείς να καταλάβει το γιατί, όλα έμειναν στη μέση. Οι ταμπελίτσες με τα ονόματα των διεθνών εξαφανίστηκαν, τα δέντρα έμειναν “ορφανά” και το μουσείο δεν έγινε ποτέ.
Παραμονές του αγώνα με την Αγγλία, μαζί με τον Νίκο Μάλλιαρη και τον Θανάση Σκρουμπέλο, κάναμε μια βόλτα μέχρι το “Μιχάλης Κρητικόπουλος”. Η αλήθεια είναι ότι το επιβλητικό τοπίο με το νταμάρι και το γήπεδο συν το διπλανό άλσος, θα έδενε ιδανικά με το πάρκο των διεθνών. Και τώρα, που η ΕΠΟ όπως διαβάζουμε ψάχνει εναγωνίως για ένα προπονητικό κέντρο, θα μπορούσε να κοιτάξει προς την Καισαριανή, αν βέβαια είχαν υλοποιηθεί όσα … δεν έγιναν. Και ο Δήμος Καισαριανής, που πλέον έχει αλλάξει χέρια θα μπορούσε κάλλιστα να επανεξετάσει την υπόθεση.
Τα πως και τα γιατί όλων αυτών, θα προσπαθήσω να τα αναλύσω με όσα στοιχεία συγκέντρωσε εδώ και μια 20ετία ο Μάλλιαρης.
✒ ✒ Στις 13/9/2004, ο Αστέρας 2004, ενημερώνει το Δημοτικό Συμβούλιο Καισαριανής για τις προθέσεις του: “Πιστεύουμε ακράδαντα πως το ποδόσφαιρο πρέπει να βρίσκεται σε αρμονία με την εκπαίδευση τις τέχνες, τον πολιτισμό και την κοινωνία. Με το πνεύμα αυτό και την υγιή αντίληψη του πρωταθλητισμού διαπαιδαγωγούμε τους νεαρούς ποδοσφαιριστές μας, οι οποίοι όπως γνωρίζετε κατέκτησαν το πρωτάθλημα του Δ ομίλου της Γ κατηγορίας ΕΠΣΑ κατά την περίοδο 2003-2004” σημειώνεται στην επιστολή και τονίζονται οι δυο ενέργειες ανάδειξης της συγκεκριμένης φιλοσοφίας. Με χρονοδιάγραμμα τη διετία 2005-06, ο Αστέρας 2004 προτείνει:
“1. Τη δημιουργία “Πάρκου των Διεθνών” με τη δενδροφύτευση (κυπαρίσσια, ελιές ή δάφνες) ενός σημείου του “Μιχ.Κρητικόπουλος” από τους διεθνείς ποδοσφαιριστές που συμμετέχουν σήμερα στην Εθνική Ομάδα ποδοσφαίρου.
2. Τη δημιουργία ποδοσφαιρικού Μουσείου Καισαριανής στο Δημοτικό Στάδιο “Μιχ.Κρητικόπουλος”, Αθλητική Βιβλιοθήκη και Πολιτιστικό Εντευκτήριο για τους νεαρούς ποδοσφαιριστές”.
Η αρχική επιστολή του Αστέρα 2004
✒✒ Το Δημοτικό Συμβούλιο συνεδριάζει την ίδια μέρα και ο Μάλλιαρης … δέχεται ολομέτωπη επίθεση γιατί δεν απευθύνθηκε στον Αθλητικό Οργανισμό του Δήμου και καλείται να απολογηθεί για δηλώσεις του Αλέκου Αλαβάνου που έκανε λόγο για τις συνδρομές στα ερασιτεχνικά σωματεία της Καισαριανής, κάτι που κατά τη γνώμη του καταγγέλλοντος ήταν λόγια “πάρα πολύ υποτιμητικά για όλους τους παράγοντες της Καισαριανής”! Αντί να συζητηθεί, λοιπόν, η ιδέα του Αστέρα γίνεται μια ολόκληρη κουβέντα για τα λεγόμενα Αλαβάνου στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΛΦΑ.
✒ ✒ Εν τω μεταξύ, ο Αστέρας 2004 στις 23 Νοεμβρίου, εξασφαλίζει την οικονομική ενίσχυση για το Πάρκο των Διεθνών από το ίδρυμα Μποδοσάκη, ύψους 17.700 ευρώ. Η υπόθεση δεν προχωράει και τον Ιούνιο του 2005, ο Αστέρας απευθύνεται στην επιτροπή σταδίου “Μιχ.Κρητικόπουλος” την οποία ενημερώνει για τη χορηγία, προτείνοντας τον Σεπτέμβριο ως το μήνα της δενδροφύτευσης.
Ταυτόχρονα ενημερώνει την ΕΠΟ για την πρωτοβουλία του και προτείνει στον τότε πρόεδρο Ν. Γκαγκάτση, να είναι επικεφαλής της δενδροφύτευσης στις 10 Οκτωβρίου 2005, όταν και οι διεθνείς θα είχαν συγκεντρωθεί για τον αγώνα με τη Γεωργία. “Με την πρωτοβουλία μας αυτή πιστεύουμε ότι βάζουμε τις βάσεις για τη δημιουργία του πάρκου των διεθνών (θα ακολουθήσουν δενδροφυτεύσεις και από παλαίμαχους διεθνείς) που θα κρατήσει ζωντανή στη μνήμη μας τη λαμπρή πορεία της ομάδας και θα λειτουργήσει και ως ιστορικός χώρος για τις νεότερες γενιές των ποδοσφαιριστών και των φιλάθλων”. Παράλληλα ενημερώνεται και ο αθλητικός Τύπος, που αγκαλιάζει την ιδέα με διθυραμβικά σχόλια.
✒ ✒ Ο Δήμος Καισαριανής καταλαβαίνει ότι η πόλη μόνο κερδισμένη μπορεί να βγει από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία την οποία επικροτούν οι σύνδεσμοι παλαιμάχων όλης της χώρας, ο ΠΣΑΤ και όλα τα τοπικά σωματεία. Στις 14/11/2005 προγραμματίζεται η δενδροφύτευση. Όλα δείχνουν ότι η ιδέα θα υλοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο. Η εποχή προσφέρεται, καθώς η Εθνική του 2004 όπου κι αν εμφανίζεται προκαλεί ντελίριο ενθουσιασμού.
Με τον Στέλιο Γιαννακόπουλο να στέκεται στο πλευρό του Αστέρα 2004, υπάρχει κάτι περισσότερο από πρόσφορο έδαφος. Οι παλιότεροι διεθνείς, ανάμεσά τους και ο εμβληματικός Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, δηλώνουν αναφανδόν υπέρ της δημιουργίας του πάρου, δηλώνουν συμμετοχή στη δενδροφύτευση, ενώ προσκαλείται και ο Μίκης Θεοδωράκης που λίγα χρόνια πριν είχε συναντηθεί -όπως ο ίδιος έλεγε- “με τα είδωλα της νιότης μου”. Του προτείνεται, μάλιστα, να φυτεύσει κι ο ίδιος το δικό του δέντρο σε μια κίνηση που θα “σηματοδοτήσει με τον καλλίτερο τρόπο τον ιστορικό πολιτιστικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα του πάρκου των διεθνών στην καρδιά της ποδοσφαιρομάνας και αντάρτισσας Καισαριανής”. Για λόγους υγείας ο αείμνηστος μουσουργός δεν θα μπορέσει να είναι εκεί…
✒ ✒ Τρεις μέρες πριν παρουσία πολλών παλαίμαχων ποδοσφαιριστών δίνεται συνέντευξη Τύπου για την εκδήλωση. “Είναι κάτι που θα μείνει για πάντα και θα αποτελέσει παράδειγμα για τις επόμενες γενιές” λέει ο Στέλιος Γιαννακόπουλος, ενώ ο Αριστείδης Καμάρας δηλώνει: “Το ελληνικό ποδόσφαιρο έχει τη δική του ιστορία, αλλά στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι επιτυχίες μας έχουν σχεδόν ξεχαστεί. Είναι κρίμα που δεν μιμηθήκαμε τους Ευρωπαίους για να φτιάξουμε ένα μουσείο, όπου θα διασώζοταν η κληρονομιά μας. Η πρωτοβουλία αυτή, ίσως να είναι η αρχή…”
Η συγκέντρωση των διεθνών το Νοέμβριο του 2005
✒ ✒ Πράγματι η εκδήλωση με την δενδροφύτευση έχει μεγάλη επιτυχία και προβάλλεται δεόντως από τα ΜΜΕ. Ο Δήμαρχος Σπύρος Τζόκας κάνει λόγο για την αναγκαιότητα της ιστορικής μνήμης, της τιμής στους ποδοσφαιριστές και της συνολικής δημιουργίας ενός χώρου που θα συνδέει τον αθλητισμό με τον πολιτισμό”. Ο Νίκος Μάλλιαρης δηλώνει ότι αυτή η συμβολική δενδροφύτευση “θα αποτελέσει την αφετηρία για να δημιουργηθεί το πάρκο των διεθνών” και ο Στέλιος Γιαννακόπουλος τονίζει ότι “αυτός ο χώρος θα είναι οδηγός και για τα νέα παιδιά, που έχουν φιλοδοξίες να φτάσουν ψηλά”.
Οι πρώτοι παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές που ήταν παρόντες και έβαλαν το όνομα τους στα δέντρα ήταν (με αλφαβητική σειρά) οι Κώστας Αντωνίου, Χρήστος Αρδίζογλου, Αχιλλέας Ασλανίδης, Κώστας Βαλλιάνος, Νίκος Βαμβακούλας, Παύλος Γρηγοριάδης, Γιώργος Δαρίβας, Τάκης Ελευθεριάδης, Κώστας Ιωσηφίδης, Αριστείδης Καμάρας, Πέτρος Καραβίτης, Κώστας Καραπατής, Γιώργος Καραφέσκος, Κώστας Λινοξυλάκης, Τάκης Λουκανίδης, Στέλιος Μανωλάς, Κώστας Νεστορίδης, Τάκης Οικονομόπουλος, Κώστας Ορφανός, Σάββας Παπάζογλου, Μίμης Παπαϊωάννου, Αντώνης Παραγιός, Ζαχαρίας Πιτυχούτης, Νίκος Σαργκάνης, Στέλιος Σκευοφύλαξ, Γιάννης Σκορδίλης, Γιώργος Σκρέκης, Ανδρέας Στραματιάδης, Γιάννης Τζιφόπουλος, Απόστολος Τόσκας, Νίκος Τσιαντάκης, Λέλος Χασεκίδης.
Την εν ενεργεία (εκείνη την εποχή) Εθνική εκπροσώπησαν οι Στέλιος Γιαννακόπουλος, Μιχάλης Καψής, Γιώργος Ανατολάκης και Παρασκευάς Άντζας. Η πρόθεση, βέβαια, ήταν να μπουν δέντρα με τα ονόματα όλων των διεθνών παλαίμαχων και νυν, ώστε ο χώρος να μετατραπεί σε ένα πραγματικό πάρκο, όπου θα υπήρχε και το ποδοσφαιρικό μουσείο.
✒ ✒ Αλλά δεν ήταν όλοι… ενθουσιασμένοι. Ο Αστέρας στέλνει εκ νέου επιστολή στο Δημοτικό Συμβούλιο (24/11/2005) όπου περιγράφει την επιτυχία της εκδληλωσης, επισυνάπτοντας τα σχεδικά δημοσιεύματα του Τύπου και προτείνει τη μελέτη συνολικά του Σταδίου, ώστε να διαμορφωθεί ολοκληρωμένο σχέδιο “προς τις υπερκείμενες αρχές για τη βελτίωση και τη μετεξέλιξη του Αθλητικού Κέντρου σε ιστορικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, ψυχαγωγικό και φυσιολοτατρικό κέντρο”, να συγκροτηθεί επιτροπή ολοκλήρωσης του πάρκου με τη συμμετοχή επιφανών φίλων του ποδοσφαίρου και να διοργανωθεί (τον Φεβρουάριο του 2006) ημερίδα με θέμα “80 χρόνια ελληνικό ποδόσφαιρο. Το Πάρκο των διεθνών και η σημασία του ποδοσφαίρου για την ελληνική κοινωνία”.
✒ ✒ Στο ΔΣ που ακολουθεί υπάρχει (από ορισμένους συμβούλους) νέα επίθεση στο Ν.Μάλλιαρη και τον Αστέρα, γιατί … δεν είχαν ειδοποιηθεί οι φορείς (ενώ υπάρχουν οι σχετικές επιστολές), γιατί ενεπλάκη το ίδρυμα Μποδοσάκη κι ενώ οι περισσότεροι δίνουν συγχαρητήρια για την ιδέα, διαφωνούν με το πως ξεκίνησε, την εμπλοκή του Δημάρχου και προτείνουν να μην προχωρήσει τίποτε και να μείνει το πάρκο με τα 50 αρχικά δεντράκια! Καμιά συζήτηση για την ουσία της πρότασης, την προβολή της Καισαριανής και την μετεξέλιξη ενός χώρου με πολύ μεγαλύτερη ακτινοβολία…
✒ ✒ Οι εμπνευστές της ιδέας καταλαβαίνουν ότι … έμπλεξαν. Ο Αστέρας 2004 στέλνει νέες επιστολές στο Δημοτικό Συμβούλιο και την επιτροπή του Σταδίου “Μιχ.Κρητικόπουλος”. “Ενοχλεί” την υφυπουργό Αθλητισμού Φάνη Πάλλη Πετραλιά, η οποία δέχεται το σωματείο και βλέπει “με ενδιαφέρον” τα σχέδια του πάρκου, συγκεντρώνει ξανά όλα τα σωματεία της πόλης (Εθνικός Αστέρας, ΓΣ Καισαριανής, Πανιώνιος και Φωστήρας) που υπογράφουν ανακοίνωση για κοινές δράσεις, ανάμεσα τους “οι πρωτοβουλίες προώθησης και ολοκλήρωσης του Πάρκου Διεθνών” και η “δημιουργία του ποδοσφαιρικού μουσείου Καισαριανής”. Σύμμαχος τους, τουλάχιστον κατά δήλωση του, έρχεται τον Απρίλιο του 2006, ο τότε Νομάρχης Αθηνών Γιάννης Σγουρός. Τίποτε δεν προχωράει, ωστόσο.
✒ ✒ Ένα χρόνο μετά (Μάιος 2007) στέλνεται ξανά επιστολή στο Δήμο Καισαριανής, η οποία διευκρινίζει ότι για την ολοκλήρωση του έργου που έμεινε στη μέση απαιτούνται μελέτη του χώρου ώστε να “επιλεγούν τα σημεία όπου θα φυτευτούν άλλα 400 δέντρα από τους υπόλοιπους εν ζωή παλαίμαχους και εν ενεργεία διεθνείς” και να υποβληθεί πρόταση κόστους “στην κυβέρνηση και τους αρμόδιους φορείες, Υπουργείο, Νομαρχία και ΟΠΑΠ, που ήδη είχαν εκφραστεί δημόσια για τη χρηματοδότηση του έργου.
✒ ✒ Είναι προφανές ότι ο Αστέρας 2004 απευθύνεται σε ώτα μη ακουώντων, αλλά λίγους μήνες αργότερα, με αφορμή τη δημιουργία από την ΕΠΣΑ οικολογικής επιτροπής για τη δεντροφύτευση των γηπέδων, βρίσκει επαφή με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, που εκδηλώνει άμεσα ενδιαφέρον για το περίφημο πάρκο, εκφράζοντας την απορία του γιατί η πρωτοβουλία δεν ολοκληρώθηκε. Ακολουθούν βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις στο σύλλογο (αλλά και τον Στέλιο Γιαννακόπουλο) από τον ΠΣΑΤ και την ΕΠΣ Πειραιά, διάφορες άλλες ενέργειες αλλά τελικά το Μιχάλης Κρητικόπουλος παραχωρείται από τον Δήμο Καισαριανής στην … ΠΑΕ Κηφισιά!
Έχουν περάσει σχεδόν 20 χρόνια από την αρχική υλοποίηση μιας ωραίας ιδέας, πρωτοποριακής για τα ελληνικά δεδομένα. Όλα έμειναν στη μέση, η μάλλον δεν άρχισαν καθόλου. Ευτυχώς έμειναν τα 40 δεντράκια που φυτεύτηκαν τότε, να θυμίζουν αυτό που -όπως θυμίζει ο Θανάσης Σκρουμπέλος- είχε πει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: “Τούτο το βιλαέτι ούτε φτιάχνει, ούτε χαλάει”.
