Ανθρωποκτονία εξ αμελείας κατά
συρροή. Σωματικές βλάβες εξ αμελείας κατά
συρροή. Έγκλημα παραλείψεως. Ιδιαίτερη νομική υποχρέωση. Στοιχεία
αντικειμενικής και υποκειμενικής υπόστασης.
Πραγματικά περιστατικά. Θάνατος και τραυματισμός ανθρώπων που
συμμετείχαν σε εκδρομή - διάσχιση του φαραγγιού του ποταμού Λουσίου δια
πεζοπορίας επί της κοίτης του. Ποινική ευθύνη των υπευθύνων διοργανωτών
της εκδρομής και διαχειριστών της εταιρείας (ΕΠΕ) που οργανώνουν τις εκδρομές.
Μη συνειδητή αμέλεια. Ιδιαίτερη
νομική υποχρέωση των ανωτέρω πηγάζουσα από τη συναφθείσα μετ΄ αυτών σύμβαση.
Δυσμενείς καιρικές συνθήκες και μη εφοδιασμός με ατομικά μέσα ασφαλείας (κράνη
κλπ.) των συμμετεχόντων. Ποινική Δικονομία. Αναίρεση. Λόγοι. Έλλειψη αιτιολογίας. Εσφαλμένη ερμηνεία. Δικονομική
ακυρότητα. Σύνθεση - συγκρότηση Δικαστηρίου.
Συμμετοχή στη σύνθεση του
Δικαστηρίου Εισαγγελέως, ο οποίος είχε συμμετάσχει στην ίδια υπόθεση στο
πρωτοβάθμιο. Δεν δημιουργείται ακυρότητα, αφού
ο Εισαγγελέας στην ουσία δεν συμπράττει στην έκδοση της απόφασης. Υπεράσπιση -
υπερασπίσεως δικαιώματα. Μη δόση του λόγου στον αναιρεσείοντα μετά την ανάγνωση των εγγράφων. Δεν ζητήθηκε ο
λόγος. Ποινής έκτιση και ποινής επιμέτρηση. Επιμέτρηση συνολικής ποινής.
Βαρύτερη ποινή επαυξημένη. Όριο επαύξησης. Δεν μπορεί να υπερβεί τα 10 έτη
όταν πρόκειται για φυλάκιση. Δυνατό κατά την επιμέτρηση να υπερβεί το
Δικαστήριο τα 10 έτη, ωστόσο θα ορίσει την εκτιτέα ποινή στο ανώτατο όριο των 10
ετών, όπως εν προκειμένω. Μέσα αποδείξεως. Καταχώριση στα πρακτικά της απολογίας
του κατηγορουμένου. Δεν απαιτείται η καταχώριση ερωτήσεων. Ορθή και
αιτιολογημένη η απόφαση. Απορρίπτει αναίρεση.
ΑΡΙΘΜΟΣ 457/2015
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ` ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές:
Γεώργιο Γεωργέλλη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Μαρία Βασιλάκη, Χρυσούλα
Παρασκευά, Μαρία Γαλάνη-Λεοναρδοπούλου και Αρτεμισία Παναγιώτου- Εισηγήτρια,
Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο
Κατάστημά του στις 17 Μαρτίου 2015, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου
Πάγου Αθανασίου Κατσιρώδη (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και
του Γραμματέως Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει τις αιτήσεις των αναιρεσειόντων
- κατηγορουμένων: 1) Κ. Χ. του Α., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο
δικηγόρο του Θεόδωρο Μαντά και 2) Λ. Μ. του Μ., κατοίκου ..., που
εκπροσωπήθηκε από τους πληρεξούσιους
δικηγόρους του Ζήση Κωνσταντίνου και Βιολέτα Κριτσίλη, περί αναιρέσεως της
170-171/2014 αποφάσεως του Πενταμελούς Εφετείου Ναυπλίου και με πολιτικώς ενάγοντες
τους: 1) Δ. Κ. του Δ., κάτοικο ..., 2) Ε. συζ. Μ. Κ., κάτοικο ..., που
παρέστησαν με τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Χρήστο Βρούστη, 3) Α.-Α. Ρ. του Κ.,
κάτοικο ..., 4) Ι. Π. του Ν., κάτοικο ..., 5) Μ. συζ. Γ. Γ., κάτοικο ..., 6) Π.
χα Ε. Κ.-Ρ., κάτοικο ..., 7) Π. Κ. του Ε., κάτοικο ... και 8) Φ. Π. του Β.,
κάτοικο ..., που εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Χρήστο Βρούστη.
Το Πενταμελές Εφετείο Ναυπλίου, με
την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ` αυτή, και οι
αναιρεσείοντες - κατηγορούμενοι ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που
αναφέρονται στην υπ` αριθμ. πρωτ. 7542/14-11-2014 αίτηση αναίρεσης του πρώτου αναιρεσείοντος
Κ. Χ. και στην υπ`αριθμ. πρωτ. 7586/18-11-2014 αίτηση αναίρεσης και στους από 27-2-2015
προσθέτους λόγους του δεύτερου αναιρεσείοντος Λ. Μ., που καταχωρίστηκαν στο οικείο
πινάκιο με τον αριθμό 1252/2014.
Αφού άκουσε Τους πληρεξουσίους
δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και
τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε να απορριφθούν οι προκείμενες
αιτήσεις αναίρεσης και οι πρόσθετοι λόγοι του δεύτερου αναιρεσείοντος Λ. Μ.,
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Οι κρινόμενες : α) από 14-11-2014
και με αριθμ. πρωτ. 7542/14-11-2014 αίτηση του Κ. Χ. και β) από 17-11-2014 και
με αριθμ. πρωτ. 7586/18-11-2014 αίτηση του Λ. Μ. μετά των από 27-2-2015,
κατατεθέντων στις 27-2-15, προσθέτων αυτής λόγων, για αναίρεση της υπ` αριθμ.
170-171/14 καταδικαστικής απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου Ναυπλίου, έχουν
ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα. Επομένως, είναι παραδεκτές και πρέπει να
εξεταστούν περαιτέρω, συνεκδικαζόμενες λόγω της πρόδηλης μεταξύ τους συνάφειας.
Από τις διατάξεις των άρθρων 14 παρ.3 και 171
παρ.1 εδ.α` του ΚΠΔ προκύπτει ότι κακή σύνθεση του δικαστηρίου της ουσίας, η
ύπαρξη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α` του ίδιου Κώδικα
λόγο αναίρεσης, δεν[u1] υφίσταται όταν στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο, που
δικάζει έφεση του κατηγορουμένου, εκτελεί καθήκοντα Εισαγγελέα ο αντεισαγγελέας
Εφετών, ο οποίος, με την αυτή ιδιότητα, είχε ασκήσει καθήκοντα Εισαγγελέα κατά
την εκδίκαση της ίδιας υπόθεσης στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που εξέδωσε την
εκκαλούμενη απόφαση. Ο κατά την παράγραφο 3 του άρθρου 14 του ΚΠΔ αποκλεισμός
του δικαστή[u2] στην εκδίκαση υπόθεσης κατ`έφεση προϋποθέτει ότι
αυτός έχει συμπράξει στην έκδοση της εκκαλούμενης απόφασης. Ο Εισαγγελέας όμως,
ο οποίος είναι μεν δικαστικός λειτουργός, με τη συμμετοχή του στη σύνθεση του
δικαστηρίου, όπου, αναφορικά με την εκδιδόμενη από αυτό απόφαση, περιορίζεται
απλώς να αναπτύσσει την κατηγορία και να προτείνει την ενοχή ή την αθωότητα του
κατηγορουμένου, δεν συμπράττει στην έκδοση της απόφασης, η οποία προϋποθέτει
ψήφο του δικαστή. Επί πλέον, η συμμετοχή του ίδιου Εισαγγελικού λειτουργού
κατά την εκδίκαση έφεσης σε υπόθεση που ο ίδιος είχε ασκήσει εισαγγελικά
καθήκοντα κατά την πρωτοβάθμια δίκη, δεν αντιβαίνει στη διάταξη του άρθρου 6
παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σε τρόπο που να
δημιουργεί απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο για κακή σύνθεση
του δικαστηρίου. Η τυχόν δυσπιστία για το αμερόληπτο του Εισαγγελικού αυτού
λειτουργού κατά την εκδίκαση της έφεσης μπορεί, σύμφωνα με το άρθρο 15 ΚΠΔ, να
προταθεί ως[u3] λόγος εξαίρεσης και έτσι εξασφαλίζεται το δικαίωμα
του προσώπου να δικασθεί η υπόθεσή του με δίκαιο τρόπο από ανεξάρτητο και
αμερόληπτο δικαστήριο. Επομένως, ο από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.Α` ΚΠΔ τρίτος
λόγος της ένδικης αιτήσεως αναιρέσεως του Κ. Χ., με τον οποίο προβάλλεται η
πλημμέλεια της απόλυτης ακυρότητας για κακή σύνθεση του Δικαστηρίου, που
εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, από το λόγο ότι μετέσχε στη σύνθεση αυτού ως
Εισαγγελέας πρόσωπο που είχε μετάσχει και πρωτοδίκως στην ίδια υπόθεση με την
ίδια ιδιότητα, είναι απορριπτέος[u4] ως αβάσιμος.
Από το συνδυασμό των διατάξεων των
άρθρων 302 παρ. 1, 314 παρ. 1 εδ. α` και 28 του ΠΚ προκύπτει ότι για την θεμελίωση
των αξιόποινων πράξεων της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και της σωματικής βλάβης
από αμέλεια απαιτείται πρόκληση θανατώσεως άλλου ή σωματικών βλαβών σε άλλον
καθώς και η διαπίστωση αφενός ότι ο δράστης δεν κατέβαλε την απαιτουμένη κατ`
αντικειμενική κρίση προσοχή, την οποία όφειλε να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός
και ευσυνείδητος άνθρωπος που βρίσκεται υπό τις ίδιες πραγματικές συνθήκες, με
βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές, την
κοινή πείρα, την συνήθη πορεία των πραγμάτων και τη λογική, και αφετέρου ότι
είχε την δυνατότητα με τις προσωπικές[u5] του ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες να προβλέψει
και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο πρέπει να τελεί σε
αντικειμενικό αιτιώδη[u6] σύνδεσμο με την πράξη ή παράλειψή του. Η παράλειψη,
ως έννοια, ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, εφόσον το ένα σκέλος της ευθύνης
συνίσταται στη μη καταβολή της προσοχής, δηλαδή σε παράλειψη. Όταν, όμως, η
αμέλεια συνίσταται σε σύνολο συμπεριφοράς που προηγήθηκε του αποτελέσματος, για
την θεμελίωση της ανθρωποκτονίας ή της σωματικής βλάβης από αμέλεια, ως
εγκλήματος που τελείται με παράλειψη, απαιτείται η συνδρομή και των όρων του
άρθρου 15 του ΠΚ. Κατά την διάταξη αυτή, "όπου o νόμος, για την ύπαρξη ορισμένης αξιόποινης πράξης απαιτεί να
έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως η πρόκλησή
του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση
να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος". Η ιδιαίτερη αυτή
νομική υποχρέωση, δηλαδή ειδική και όχι γενική (προς ενέργεια τείνουσα στην
παρεμπόδιση του αποτελέσματος), μπορεί να πηγάζει από ρητή[u7] διάταξη νόμου ή από σύμπλεγμα νομικών καθηκόντων, που
συνδέονται με ορισμένη έννομη σχέση του υπόχρεου, ή από σύμβαση ή από ορισμένη
προηγουμένη συμπεριφορά του, από την οποία δημιουργήθηκε ο κίνδυνος επελεύσεως
του εγκληματικού αποτελέσματος.
Εξάλλου, η απαιτούμενη από τις
διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 ΚΠΔ ειδική και
εμπεριστατωμένη αιτιολογία της δικαστικής αποφάσεως, η έλλειψη της οποίας
ιδρύει λόγο αναίρεσης κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ` του ίδιου Κώδικα υπάρχει,
όταν, προκειμένου για καταδικαστική απόφαση, περιέχονται σ` αυτή τα πραγματικά
περιστατικά, που προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε
η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών
στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις οι οποίες τα θεμελίωσαν και οι σκέψεις
με τις οποίες έχουν υπαχθεί τα περιστατικά, που αποδείχτηκαν, στην ουσιαστική
ποινική διάταξη, που[u8] στη συγκεκριμένη περίπτωση εφαρμόστηκε. Όσον αφορά τα
αποδεικτικά μέσα, για την πληρότητα της αιτιολογίας, πρέπει να προκύπτει με
βεβαιότητα ότι έχουν ληφθεί υπόψη όλα στο σύνολο τους και όχι ορισμένα μόνο από
αυτά. Για τη βεβαιότητα αυτή αρκεί να μνημονεύονται όλα, έστω κατά το είδος
τους (μάρτυρες, έγγραφα κ.λ.π) χωρίς ανάγκη ειδικότερης αναφοράς τους και
μνείας του τι προέκυψε από το καθένα. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι
παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό, που αποτελούν
ενιαίο σύνολο. Δεν αποτελούν όμως λόγους αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση
εγγράφων, η εσφαλμένη αξιολόγηση των καταθέσεων των μαρτύρων, η παράλειψη
αναφοράς και αξιολόγησης κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά και η παράλειψη
της μεταξύ τους αξιολογικής συσχετίσεως των αποδεικτικών στοιχείων καθόσον στις
περιπτώσεις αυτές πλήττεται η αναιρετικά ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου της
ουσίας. Τέλος, κατ` άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε` ΚΠΔ, λόγο αναιρέσεως της
αποφάσεως συνιστά και η εσφαλμένη εφαρμογή ή ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής
διατάξεως. Εσφαλμένη[u9] ερμηνεία υπάρχει όταν το δικαστήριο αποδίδει στο νόμο
διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει και εσφαλμένη είναι η
εφαρμογή αυτού, όταν το δικαστήριο δεν υπήγαγε ορθώς τα πραγματικά περιστατικά,
τα οποία εδέχθη ότι προέκυψαν, στην αληθή έννοιά του αλλά και όταν η σχετική
διάταξη παραβιάστηκε εκ πλαγίου, διότι έχουν εμφιλοχωρήσει στο πόρισμα της
αποφάσεως ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος
ο έλεγχος από τον Άρειο Πάγο της ορθής ή μη εφαρμογής του νόμου, οπότε η
απόφαση στερείται νομίμου βάσεως.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως
προκύπτει από το σκεπτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, το Πενταμελές Εφετείο
Ναυπλίου, μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των κατ` είδος αναφερομένων
αποδεικτικών μέσων (ανωμοτί καταθέσεις πολιτικώς εναγόντων, ένορκες καταθέσεις
μαρτύρων κατηγορίας και υπεράσπισης, πρακτικά εκκαλουμένης απόφασης, έγγραφα,
επισκοπηθείσες φωτογραφίες, προβληθέν οπτικοακουστικό υλικό και απολογία
κατηγορουμένου Λ. Μ.) δέχτηκε, κατά την ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του,
ότι: "Ο πρώτος κατηγορούμενος, ως υπεύθυνος διοργανωτής εκδρομών
εναλλακτικού τουρισμού και εταίρος της εδρεύουσας στην Κοινότητα Καρύταινας
Αρκαδίας εταιρίας με την επωνυμία "....................", και ο
δεύτερος κατηγορούμενος, ως επίσης υπεύθυνος διοργανωτής εκδρομών
εναλλακτικού τουρισμού και διαχειριστής της ίδιας εταιρίας, από κοινού
ανέλαβαν και για την 26-5-2007 διοργάνωσαν, έναντι αμοιβής εκατόν πενήντα (150)
ευρώ κατ` άτομο, εκδρομή, για ομάδα, αποτελούμενη από τους Ν. Π. του Ι., Γ. Κ.
του Μ., Κ. Ρ. του Α., Π. Κ. του Ε., A. Κ. του Δ., Χ. Γ. του Γ., Μ. Π. του Β.,
Έ. Λ. του Α., Ε. Ζ. του Κ., Ν. Λ. του Χ., Π. Σ. του Ι., Φ. Φ. του Χ., Σ. Β. του
Δ., Α. Ζ. του Ι., Σ. Κ. του Γ. και Ν. Κ. του Ι., με οδηγούς[u10] -εκπαιδευτές, τον δεύτερο κατηγορούμενο Κ. Χ. και Δ. Κ. του Κ., με
αντικείμενο (της εκδρομής αυτής) την πραγματοποίηση της διαδρομής -
διασχίσεως του φαραγγιού του ποταμού Λουσίου, δια πεζοπορίας επί της
κοίτης του ποταμού αυτού, από την θέση "Μονοπόρη" του
Παλαιοχωρίου Γόρτυνας, όπου και το σημείο εκκινήσεως, έως την έξοδο του ποταμού
στην Αρχαία Γόρτυνα, όπου και ο τελικός προορισμός τους. Κατά την ανωτέρω
ημεροχρονολογία διενεργείας της εκδρομής - δραστηριότητος αυτής, στην βάση της
ανωτέρω εταιρίας στην Καρύταινα, αμφότεροι οι κατηγορούμενοι, το μεν υπό την
ρηθείσα ιδιότητά τους, το δε ως έχοντες μετάσχει στο παρελθόν σε τοιούτου
είδους δραστηριότητες, ως η εν προκειμένω και, ως έχοντες ειδικώς
πραγματοποιήσει την διαδρομή αυτή (διασχίσεως του φαραγγιού του Λουσίου δια
πεζοπορίας επί της κοίτης του στο ανωτέρω τμήμα του) επανειλημμένως,
γνωρίζοντες, ως οι ίδιοι απολογούμενοι επ`
ακροατηρίω του παρόντος και του πρωτοδίκως δικάσαντος, δικαστηρίου
παρεδέχθησαν, την γεωλογική και εδαφολογική διαμόρφωση του εν λόγω πεδίου,
επί του οποίου θα κινούντο οι μετέχοντες, το οποίον κατά τον ανωτέρω χρόνον
ενεφάνιζε ροή ελευθέρως ρέοντος ύδατος, σε άλλα σημεία χαμηλής στάθμης, διασχιζόμενα
πεζή, σε άλλα σημεία σχηματίζουσα λίμνες, με συνέπεια να απαιτείται κολύμβηση
για την διάσχισή τους, υπήρχαν δε βράχοι ικανού ύψους, που εσχημάτιζαν
καταρράκτες, η ασφαλής κατάβασις των οποίων απαιτούσε ακόμη και την χρήση
σχοινιών, υπήρχαν περιορισμένου αριθμού σημεία επιτρέποντα την έξοδο από το
φαράγγι αυτό και την κοίτη του εν λόγω ποταμού, στο σημείο, όπου το κατωτέρω
επίδικο γεγονός έλαβε χώρα, το φαράγγι τούτο και η κοίτη του ποταμού είχαν
πλάτος ενός έως δύο μέτρων και όχθες τοιαύτης βραχώδους διαμορφώσεως και ύψους,
που απέκλειαν στον διασχίζοντα παντελώς την έξοδο εξ αυτού και εκ της κοίτης
του ποταμού αυτού, η δε τελευταία δυνατή έξοδος μέχρι του σημείου αυτού
ευρίσκετο σε απόσταση προ αυτού, κατά τον ρου του ύδατος, περίπου πενήντα (50)
μέτρων, ως και ότι κατά τις προηγούμενες δύο-τρεις ημέρες υπήρξε στην
ευρύτερη περιοχή του Λουσίου έντονη βροχόπτωση και εξ αυτού του λόγου κορεσμός
του εδάφους της (ευρύτερης περιοχής) και εντεύθεν αδυναμία της προς απορρόφηση
μεγάλων ποσοτήτων ομβρίων υδάτων σε περίπτωση εντόνου βροχοπτώσεως στην περιοχή,
με συνέπεια αυτά να μην απορροφώνται και να απορρέουν στον εν λόγω ποταμό,
συνέστησαν μεν στους ανωτέρω συμμετέχοντες, να εφοδιασθεί έκαστος, εν όψει του,
κατά τα προαναφερθέντα, είδους και συνθηκών της διαδρομής που θα
πραγματοποιούσαν, με υπ` αυτών (κατηγορουμένων) διατιθέμενα ατομικά μέσα
προστασίας και δη[u11] κράνος, σωσίβια
και στολή neoprene, όμως οι τελευταίοι, εξ ιδίας αποφάσεως εφοδιάσθησαν μόνον
με ισοθερμικές στολές προστασίας από την υποθερμία τύπου neoprene και αρνήθησαν
να εφοδιασθούν και να φέρουν κράνη και σωσίβια, στην τελευταία δ` απόφασή τους οι
κατηγορούμενοι δεν[u12] αντέδρασαν
αποκλείοντάς τους από την συμμετοχή τους στην εκδρομή αυτή, αλλά απεδέχθησαν
σιωπηρώς την αρνητική απόφαση τους.
Κατά την ανωτέρω ημερομηνία και περί
ώρα 13.00`-13.30` περίπου, σε εκτέλεση της συμφωνηθείσης ειρημένης
δραστηριότητος οι προαναφερόμενοι εκδρομείς και οι οδηγοί τους, αφού
συνεκεντρώθησαν στην προαναφερομένη αφετηρία της διαδρομής και αφού και εκεί
επανελήφθησαν από τον παριστάμενο δεύτερο κατηγορούμενο οι προς αυτούς οδηγίες
βαδίσματος επί της κοίτης του ποταμού και επεστήθη η προσοχή τους για το
ολισθηρό αυτής, ήρξαντο να βαδίζουν πάντες καθ` ομάδες δύο ή τριών ατόμων,
εντός της κοίτης του ποταμού, κατευθυνόμενοι προς το σημείο τερματισμού της
εκδρομικής αυτής διαδρομής τους και εξόδου τους από το φαράγγι. Μετά πορεία
περίπου δύο και ημίσεως έως τριών ωρών εντός της προπεριγραφείσης κοίτης του εν
λόγω ποταμού, και ενώ έπρεπε να διανύσουν ακόμη διαδρομή, για την οποίαν
απητείτο χρόνος επίσης δύο έως δύο και ημισείας ωρών περίπου, για να
ολοκληρώσουν την διαδρομή και να εξέλθουν της κοίτης του ποταμού στο ως άνω
σημείο, ήρξατο, τόσον στην περιοχή της δραστηριότητος των εκδρομέων αυτών, όσον
και στην ευρύτερη
περιοχή του φαραγγιού αυτού και των
περιοχών, των οποίων τα ύδατά τους απέρρεαν στον ποταμό Λούσιο, πολύ[u13] έντονη βροχόπτωση.
Οι ανωτέρω εκδρομείς όμως συνέχισαν την προγραμματισμένη πεζοπορεία τους, παρά
τα αισθήματα κοπώσεως και κρύου που μερικοί εξ αυτών, ως η A. Κ. και κάποιες
άλλες εκ των γυναικών που μετείχαν, ησθάνοντο εκ της διανύσεως της εν λόγω
ανωμάλου διαδρομής και της σε ορισμένα σημεία διασχίσεως των λιμναζόντων υδάτων
πεζή και ακόμη δια κολυμβήσεως. Μετά μία και ημίσεια έως δύο περίπου ωρών τοιαύτη
πορεία και ενώ η βροχόπτωση, είχε σταματήσει προ ημίσειας περίπου ώρας ,οι εν
λόγω εκδρομείς και οι οδηγοί τους έφθασαν στο σημείο εκείνο του φαραγγιού
τούτου, όπου, κατά τον εν λόγω κρίσιμο χρόνο
του επιδίκου γεγονότος, η κοίτη του ποταμού Λουσίου ενεφάνιζε, κάθετη σχεδόν,
δίκην σκαλοπατιού, και ανώμαλη βραχώδη διαμόρφωση, ύψους τεσσάρων - πέντε
περίπου μέτρων, με συνέπεια την δημιουργία μικρού καταρράκτου, καταλήγοντος σε
εκ τούτου δημιουργουμένη μικρή λίμνη (γούρνα κατά τον χαρακτηρισμό μαρτύρων),
το δε πλάτος του φαραγγιού και της κοίτης του εν λόγω ποταμού περιορίζετο, σε
ένα έως δύο μέτρα και οι όχθες είχαν τοιαύτην βραχώδη κάθετη σχεδόν διαμόρφωση
και ύψος, που απέκλειαν στους διασχίζοντες το φαράγγι και την κοίτη αυτή ως άνω
πεζοπόρους παντελώς την έξοδο εξ αυτών (κοίτης ποταμού και φαραγγιού του
ποταμού Λουσίου). Ενώ δ` οι ανωτέρω εκδρομείς και οι οδηγοί τους ευρίσκοντο στο
σημείο αυτό και εξελίσσετο διαδικασία διελεύσεώς του ακόμη και με την χρήση σχοινιών,
επέπεσε επ` αυτών αιφνιδίως μεγάλος όγκος
νερού, κατερχόμενος ορμητικώς την κοίτη
του ποταμού, με αποτέλεσμα να αιφνιδιάσει αυτούς, να μη δυνηθούν να αντιδράσουν
αποτελεσματικώς να τους παρασύρει και να έτσι να προκληθεί το μεν ο θάνατος
από πνιγμό των εξ αυτών Ν. Π. του Ι(1)., Γ. Κ. του Μ.(2), Κ. Ρ. του Α.(3),
Π. Κ. του Ε.(4), A. Κ. του Δ.(5), Χ. Γ. του Γ.(6), Μ. Π. του Β.(7) και Δ. Κ.
του Κ.(8), το δε να υποστούν τις σωματικές βλάβες και της υποθερμίας και
κακουχίας οι εξ αυτών Ε. Λ. του Α.(1), Ε. Ζ. του Κ.(2), Ν. Λ. του Χ.(3), Π.
Σ. του Ι(4)., Φ. Φ. του Χ.(5), Σ. Β. του Δ., Α. Ζ. του Ι(6). και Ν. Κ. του Ι(7).,
καθώς και ο δεύτερος κατηγορούμενος Κ. Χ.(8) του Α.. Ότι υπό τις εκτεθείσες
συνθήκες και περιστάσεις επήλθε ο θάνατος και ο τραυματισμός, κατά περίπτωση, των
ανωτέρω, αποδεικνύεται από τον συνδυασμό όλων των προαναφερθέντων αποδεικτικών
μέσων, μεταξύ των οποίων και οι μαρτυρικές καταθέσεις, επ` ακροατηρίου του
παρόντος και του πρωτοδίκως δικάσαντος δικαστηρίου, το μεν των εκ των ανωτέρω
εκδρομέων Ν. Κ. του Ι., Σ. Κ. του Γ., Σ. Β. του Δ., Φ. Φ. του Χ., Ε. Λ. του Α.,
Ε. Ζ. του Κ., Α. Ζ. του Ι., Ν. Λ. του Χ., οι οποίοι ως εκ της συμμετοχής τους
στην εν λόγω δραστηριότητα και το επίδικο γεγονός, έχουν άμεση, ιδίαν και ασφαλή
γνώση αυτών, το δε του μάρτυρος Π. Σ. του Η., μονίμου κατοίκου της περιοχής αφετηρίας
της εν λόγω δραστηριότητος και ως τοιούτου έχοντος άμεση και ιδίαν γνώση των
υπ` αυτού κατατεθέντων για τις επικρατήσασες στην περιοχή τις προηγούμενες
ημέρας και κατά την ημέρα του επιδίκου γεγονότος καιρικές συνθήκες και της
μορφής - εικόνας, που εμφανίζει η ροή των υδάτων στον ποταμό Λούσιο μετά έντονη
βροχόπτωση. Περαιτέρω, από τα αυτά ως άνω αποδεικτικά μέσα και ιδία από τις επ`
ακροατηρίου, τόσον του παρόντος, όσον και του πρωτοδίκως δικάσαντος, καταθέσεις
των εξετασθέντων το μεν ως μαρτύρων ως άνω συμμετασχόντων στην εν λόγω
εκδρομική δραστηριότητα, το δε ως πολιτικώς εναγόντων Φ. Π., Α. - Α. Ρ., Μ.
συζ. Γ. Γ., Ι. Π. του Ν., Δ. Κ. του Δ. και Ε. συζ. Μ. Κ., αποδεικνύεται, ότι οι
ως εκδρομείς μετασχόντες της εν λόγω δραστηριότητος παθόντες δεν[u14] είχαν ουδεμία
γνώση και εμπειρία αντιμετωπίσεως συνθηκών, ως αυτές που περιεγράφησαν κατά την
διεξαγωγή της εν λόγω εκδρομικής δραστηριότητος. Ο, υπό τις εκτεθείσες συνθήκες
και περιστάσεις που έλαβε χώρα, θάνατος και ο τραυματισμός, κατά περίπτωση, των
προαναφερθέντων εκδρομέων, αποδεικνύεται περαιτέρω, από τα αυτά ως άνω
αποδεικτικά μέσα, ότι οφείλεται σε υπαιτιότητα[u15] και δη αμέλεια
εκάστου των κατηγορουμένων. Και του μεν εξ αυτών πρώτου, Λ. Μ. του Μ.,
συνίσταται στο ότι, ενώ ανέλαβε, από κοινού μετά του συγκατηγορουμένου του Κ.
Χ., ως υπεύθυνος προς τούτο και αυτός, την διοργάνωση και εκτέλεση της εν λόγω εκδρομικής
δραστηριότητος στον ανωτέρω τόπο και χρόνο, και ανεμείχθη ενεργώς στην προετοιμασία
και εκτέλεσή της, όπως ο ίδιος απολογούμενος επ` ακροατηρίω του παρόντος και
του πρωτοδίκου δικαστηρίου παραδέχθηκε, παρέχων συμβουλές και υποδείξεις προς
τους ανωτέρω εκδρομείς, αμελώς και ασυνέτως συμπεριφερόμενος, δεν κατέβαλε την
κατ` αντικειμενική κρίση προσοχή, που όφειλε να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός
και ευσυνείδητος άνθρωπος, υπό τις ίδιες ως άνω αλλά και κατωτέρω
περιγραφόμενες πραγματικές καταστάσεις ευρισκόμενος, με βάση τους νομικούς κανόνες,
τις συνήθειες, που επικρατούν στις συναλλαγές, την κοινή πείρα τη λογική και
την συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων και ειδικότερον:
α) αμέσως προ[u16] της εκτελέσεως της
διανύσεως πεζή της κοίτης του ποταμού Λουσίου και προς τον σκοπό αυτής
(εκτελέσεώς της), δεν εφοδίασε τους μετέχοντες αυτής με τα απαραίτητα, ως εκ
του είδους της και των επικρατουσών στην περιοχή της διενεργείας της, κατά τα
σχετικώς προαναφερόμενα, δραστηριότητος αυτής, συνθηκών και καταστάσεων,
ατομικά μέσα προστασίας και δη κράνη και σωσίβια, τα οποία ήσαν απαραίτητα για
την ασφαλή διενέργεια της εν λόγω εκδρομικής[u17] δραστηριότητος
αφού αυτή θα ελάμβανε χώρα εντός ανωμάλου και ολισθηράς κοίτης ποταμού,
απαιτούσης διέλευση και κατάβαση βραχωδών σημείων ακόμη και με σχοινιά και κολύμβηση
εντός λιμνών, αποκλείων αυτής (δραστηριότητος) τους αρνουμένους να πράξουν
τούτο, αλλά αποδέχθηκε την άρνησή τους αυτή,
β) αρκέσθηκε μόνον στον κατά την
ημέρα διενεργείας της εκδρομικής αυτής δραστηριότητος έλεγχο της στάθμης του
ύδατος του ποταμού στο σημείο εκκινήσεώς της (εκδρομής) και δεν έλαβε υπ` όψη
του τις γνωστές σ` αυτόν, ως εκ της προηγηθείσης σχετικής ενημερώσεώς του υπό
του συγκατηγορουμένου του Κ. Χ., όπως ο ίδιος απολογούμενος πρωτοδίκως επ`
ακροατηρίω παραδέχθηκε, καιρικές συνθήκες της περιοχής, που επικράτησαν τις προηγούμενες
ημέρες της ημέρας διενεργείας της δραστηριότητος αυτής και τις επιδράσεις και συνέπειες
τούτων στην κατάσταση της ροής των υδάτων του ποταμού Λουσίου στο τμήμα αυτό (δραστηριότητος),
ήτοι, ότι κατά τις αμέσως προηγούμενες ημέρες και ειδικώς κατά την προηγουμένη
ημέρα, είχαν σημειωθεί έντονες[u18] βροχοπτώσεις στην περιοχή
του (ποταμού) και στις περιοχές που απορρέουν στον ποταμό αυτό τις ποσότητες
υδάτων που δέχονται, οι οποίες είχαν ως συνέπεια, το μεν την μειωμένη
απορροφητικότητα ύδατος από το έδαφος, το δε, σε περίπτωση εντόνου βροχοπτώσεως
στις περιοχές αυτές, την εκροή αυξημένων ποσοτήτων ύδατος στον ποταμό, που έχει
ως συνέπεια την αιφνίδια αύξηση της στάθμης και της ορμής του ρέοντος ύδατος στην
κοίτη του, ειδικώς στα σημεία μεγάλης στενώσεως του πλάτους της κοίτης του,
καθέτων φορών αυτής και μεγάλου ύψους των πρανών του φαραγγιού, που[u19] μόνον σε ορισμένα
σημεία επέτρεπαν την έξοδο εξ αυτού,
γ) δεν έλαβε επίσης υπ` όψιν του το
γεγονός, ότι και κατά τον χρόνο, κατά τον οποίον διενεργείτο και εξελίσσετο η
εν λόγω εκδρομική δραστηριότητα των ανωτέρω εκδρομέων εντός της κοίτης του εν
λόγω ποταμού, σημειώθηκε τόσον στην περιοχή αυτής (δραστηριότητος - εκδρομής),
όσον και σε εκείνη της ευρύτερης περιοχής του ποταμού, και δη της Καρκαλούς,
έντονη, και για μεγάλο χρονικό διάστημα διαρκέσασα, βροχόπτωση, η οποία
προεκάλεσε την προαναφερομένη αιφνίδια σώρευση και ροή μεγάλων ποσοτήτων
ομβρίων υδάτων στην κοίτη του ποταμού και δη στο ανωτέρω σημείο που συνέβη το
επίδικο γεγονός, καίτοι είχε αντιληφθεί το γεγονός της εντόνου βροχοπτώσεως, ώστε
να ειδοποιήσει τους εν λόγω και εντός της κοίτης του ποταμού βαδίζοντες ως άνω
εκδρομείς και οδηγούς τους περί των κινδύνων που εκ του γεγονότος τούτου
εδημιουργούντο και να τους καλέσει να απομακρυνθούν αυτής εξερχόμενοι του
φαραγγιού. Την κατά τον άνω χρόνο και στα ειρημένα σημεία σημειούμενη βροχόπτωση
ο κατηγορούμενος αυτός είχε αντιληφθεί, ως ευρισκόμενος στην ευρύτερη περιοχή, όπως
τούτο, ότι δηλαδή είχε αντιληφθεί την έντονη αυτή βροχόπτωση, συνάγεται από
την, επ` ακροατηρίω του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου κατά την απολογία του,
παραδοχή του, ότι ολίγον πριν φθάσει στην απέχουσα από το σημείο του εν λόγω
γεγονότος περί τα πεντακόσια μέτρα, Αρχαία Γόρτυνα, όπου θα ανέμενε τους
εκδρομείς αυτούς για να τους παραλάβει μετά την ολοκλήρωση της δραστηριότητός
τους, ήλεγξε και πάλιν τον ποταμό, πράγμα που ασφαλώς προϋποθέτει την σώματι
εύρεσή του στο σημείο αυτό και επομένως αυταπόδεικτον είναι το γεγονός τούτο,
ότι δηλαδή είχε αντιληφθεί την πίπτουσα στο φαράγγι και τον ποταμό Λούσιο και την
ευρύτερη τούτων περιοχή έντονη βροχή, η οποία, ως επ` ακροατηρίω του παρόντος δικαστηρίου
κατετέθη υπό του μάρτυρος Π. Σ. του Η., εξικνείτο μέχρι και την Δημητσάνα, όπου
περί ώρα 15.00` ευρίσκετο ο μάρτυς αυτός, γεγονός που δεν αναιρείται από άλλο
αποδεικτικό μέσο, αφού τοιούτο, περί του αντιθέτου, δεν προσκομίζεται. Σημειωτέον
ενταύθα, ότι ο πρώτος αυτός κατηγορούμενος, ως επίσης ο ίδιος παραδέχθηκε απολογούμενος
επ` ακροατηρίω του παρόντος και του πρωτοδίκου δικαστηρίου, το μεν είχε "πλούσια εμπειρία
και αρτία εκπαίδευση[u20] " στην
διενέργεια των δραστηριοτήτων που ανελάμβανε η εταιρία του, ως η προκειμένη. Το
δε στο παρελθόν είχε επανειλημμένως αναβάλει την διενέργεια τέτοιου είδους
δραστηριοτήτων στο ίδιο αυτό φαράγγι και ποταμό, εξ αιτίας εντόνου
βροχοπτώσεως, ασφαλώς συναγομένου εκ τούτων, ότι είχε τις γνώσεις, την εμπειρία
και την ικανότητα προβλέψεως των συνεπειών εντόνου βροχοπτώσεως, ως η εν
προκειμένω, στο εν λόγω φαράγγι και ποταμό και εκτιμήσεως των σχετικών
κινδύνων, που συνεπάγεται τούτο για τους κινουμένους εντός του φαραγγιού και ποταμού
αυτού και
δ) ως γνωρίζων, εκ του ότι ο ίδιος
είχε πραγματοποιήσει στο παρελθόν την διαδρομή αυτή της εν λόγω δραστηριότητος
των ως άνω παθόντων, όπως ο ίδιος απολογούμενος επ` ακροατηρίω παραδέχθηκε, την
εδαφολογική διαμόρφωση της κοίτης και των πρανών του εν λόγω φαραγγιού και
ποταμού, δεν έλαβε υπ` όψιν του, ότι σε περίπτωση ευρέσεως των ανωτέρω εκδρομέων
στο σημείο, όπου συνέβη το επίδικο γεγονός (θάνατος και σωματικές βλάβες των προαναφερθέντων)
και καθόδου μεγάλου όγκου ύδατος, δεν υπάρχει
διέξοδος διαφυγής ή άλλος τρόπος αποφυγής της παρασύρσεώς τους, του τελευταίου
ευρισκομένου, κατά την πορεία των ανωτέρω, σε απόσταση πενήντα περίπου μέτρων
προ του σημείου αυτού, και ως εκ τούτου οπωσδήποτε θα παρεσύροντο με άμεσο και
σπουδαίο κίνδυνο για την ζωή τους. Στις ανωτέρω ενέργειες, τις οποίες παρέλειψε
ο κατηγορούμενος αυτός, οφείλει να προβεί κάθε μετρίως συνετός και
ευσυνείδητος διοργανωτής δραστηριότητος, ως η ανωτέρω, διενεργουμένης υπό
τις εκτεθείσες καιρικές και εδαφομορφολογικές καταστάσεις και συνθήκες του τόπου
διενεργείας της, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν σε
τέτοιου είδους συναλλαγές, την κοινή πείρα και την λογική και την συνηθισμένη
πορεία των πραγμάτων, ώστε να διεξαχθεί ασφαλώς και άνευ κινδύνου για τους
μετέχοντες της δραστηριότητος αυτής και να αποτραπεί η επέλευση τέτοιων αποτελεσμάτων
ως το εν προκειμένω. Ο κατηγορούμενος δ` αυτός, κατά τα σχετικώς προαναφερόμενα
και ως αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά, ως εκ του ότι είχε πλουσία εμπειρία και αρτία
εκπαίδευση στην διενέργεια τοιούτου είδους δραστηριοτήτων, ως η προκειμένη, ότι
εγνώριζε καλώς την διαδρομή και την εδαφολογική διαμόρφωση και ιδιαιτερότητα
του χώρου διενεργείας της (δραστηριότητος αυτής), ότι γνώριζε την επικινδυνότητα
της διασχίσεως του εν λόγω φαραγγιού και ποταμού υπό βροχόπτωση και τους κινδύνους
που τούτο συνεπάγεται, ότι στο παρελθόν είχε αναβάλει την διενέργεια του αυτού
είδους δραστηριοτήτων στο ίδιο αυτό φαράγγι και στον ίδιο ως άνω ποταμό, ότι
είχε αναλάβει και αυτός προσωπικώς και είχε αναμιχθεί ενεργώς στην διενέργεια
της εν λόγω δραστηριότητος, κατά τα σχετικώς εκτεθέντα, ότι ήταν δικηγόρος κατ`
επάγγελμα, ήτοι άνθρωπος ηυξημένης νοημοσύνης, είχε εκ τούτων τις απαιτούμενες
γνώσεις και εξ αυτού την δυνατότητα και ικανότητα να προβλέψει το εν λόγω αξιόποινο
αποτέλεσμα και να το αποφύγει, το οποίον όμως και δεν προέβλεψε και έτσι τούτο επήλθε.
Μετά πιθανότητος δε, εγγιζούσης τα όρια της βεβαιότητος, το αποτέλεσμα αυτό δεν
θα επήρχετο, εάν ο πρώτος αυτός κατηγορούμενος, επιδεικνύοντας την
επιβαλλόμενη, κατ` αντικειμενική κρίση, προσοχή επιμέλεια και σύνεση, την οποία
οφείλει κάτω από τις ίδιες πραγματικές περιστάσεις να καταβάλει με βάση τους
νομικούς κανόνες, εν προκειμένω τις ειρημένες διατάξεις του ΠΚ, τις συνήθειες
που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή, κατά τη συνήθη πορεία των
πραγμάτων, πείρα και λογική πας μετρίως συνετός άνθρωπος ευρισκόμενος υπό τοιαύτες
περιστάσεις:
1) αξίωνε ακόμη και με ποινή
αποκλεισμού από την εν λόγω δραστηριότητα, έκαστος των εν λόγω εκδρομέων να
φέρει μεθ` αυτού κράνος και σωσίβιο, αφού έτσι αντιστοίχως θα επροστατεύοντο
από κτυπήματα στην κεφαλή τους και εκ τούτου ενδεχόμενης απωλείας των αισθήσεών
τους και πνιγμού τους και σε περίπτωση ευρέσεώς τους στο νερό θα επέπλεαν, ή ταχύτερον
και ευχερέστερον θα ανεδύοντο εάν παρεσύροντο σε βυθό λίμνης, ή εγκλωβίζοντο εντός
αυτής,
2) ανέβαλε την διεξαγωγή της
δραστηριότητος αυτής, λαμβάνοντας υπ` όψιν το γεγονός, ότι εξ αιτίας των κατά
τον αμέσως προηγούμενο χρόνο επικρατησασών καιρικών συνθηκών και του, συνεπεία
των επανειλημμένων βροχοπτώσεων, κορεσμού του εδάφους της περιοχής και εκ
τούτου αδυναμίας του να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες ύδατος, ώστε να μετριασθεί
η απορρέουσα στον ποταμό μεγάλη ποσότητα αυτού (ύδατος), σε περίπτωση βροχοπτώσεως
ως η σημειωθείσα εκείνη την ημέρα, θα εξέρρεαν και θα σωρεύονταν στη κοίτη του
εν λόγω ποταμού μεγάλες ποσότητες ομβρίων υδάτων, οι οποίες θα προσέπιπταν επί
των, κατά τον ρου του ποταμού και στην κοίτη του βαδιζόντων, ως άνω παθόντων
και θα παρέσυραν αυτούς με κίνδυνο πνιγμό τους, ως και εγένετο,
3)επικοινωνούσε[u21] τηλεφωνικώς με τον
μετέχοντα της δραστηριότητος συγκατηγορούμενό του επικοινωνία η οποία
σημειωτέον ήταν δυνατή, ως τούτο αποδεικνύεται εκ της πραγματοποιηθείσης
επικοινωνίας του μετά του συγκατηγορουμένου του και άλλων ατόμων μετά το
γεγονός από την περιοχή αυτή, ως απολογούμενος επ` ακροατηρίω του παρόντος και
του πρωτοδίκως δικάσαντος δικαστηρίου παραδέχθηκε, και δι` αυτού προειδοποιούσε
τους εκδρομείς περί του κινδύνου αποτόμου και ορμητικής καθόδου μεγάλου όγκου ύδατος, ενόσω αυτοί ευρίσκοντο εντός της
κοίτης και τους καλούσε να εξέλθουν της κοίτης του ποταμού ακόμη και του
φαραγγιού, προκειμένου να μη παρασυρθούν υπό του υδατίνου ρεύματος και πνιγούν,
αφού ως προαναφέρεται γνώριζε το μεν την εδαφολογική διαμόρφωση της περιοχής
αυτής, και τα χαρακτηριστικά του ποταμού μετά έντονη βροχόπτωση, κατά τα
σχετικώς προεκτεθέντα και ως αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά. Επομένως, οι
ειρημένες παραλείψεις του (εν λόγω πρώτου κατηγορουμένου), υπό τα εκτεθέντα και
ως αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά, τελούν σε αιτιώδη σύνδεσμο με το επελθόν
αποτέλεσμα το μεν του θανάτου, το δε του τραυματισμού των ανωτέρω παθόντων, υπό
την έννοια, ότι εάν αυτός (πρώτος κατηγορούμενος) προέβαινε στις ανωτέρω
επιβεβλημένες ενέργειες, τις οποίες παρέλειψε, μετά πιθανότητος, που εγγίζει τα
όρια της βεβαιότητος, το συγκεκριμένο τούτο αξιόποινο αποτέλεσμα (θάνατος και
σωματικές βλάβες των ως άνω προσώπων) δεν θα είχε επέλθει (ΑΠ 746/2013 ΤΝΠ
Νόμος, ΑΠ 436/2012, ΑΠ
159/2011, ΑΠ 236/2012, ΑΠ 172/2010).
Είχε δε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση ο αυτός πρώτος κατηγορούμενος Λ. Μ. να
παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος αυτού. Η ιδιαιτέρα δ` αυτή νομική
υποχρέωσή του να λάβει τα ανωτέρω ενδεικνυόμενα μέτρα, ώστε η εκδρομή των παθόντων
να είναι ασφαλής, επήγαζε από την ιδιότητά του ως όντος αυτού υπευθύνου[u22] διοργανωτού της εν
λόγω, ενεχούσης εκ της φύσεως και του είδους της επικινδυνότητα για την ζωή και
την σωματική ακεραιότητα των μετεχόντων, δραστηριότητος αυτής, ιδιότητα την
οποίαν αυτός ο ίδιος εκουσίως ανέλαβε και ανεδέχθη και υπ` αυτήν ενήργησε, με
συνέπεια εκ τούτου να αναδεχθεί περαιτέρω και την υποχρέωση ασφαλούς διενεργείας
της διασχίσεως του εν λόγω ποταμού και φαραγγιού υπό των απείρων τούτων
εκδρομέων και των οδηγών τους, οι οποίοι, λόγω της απειρίας τους, πλην του εξ
αυτών δευτέρου κατηγορουμένου, είχαν επιδείξει εμπιστοσύνη προς αυτόν ως προς
την υπ` αυτού λήψη υπ` όψιν των όλων των κινδύνων, τόσον ως προς την ανάληψη
της πραγματοποιήσεως της διαδρομής αυτής, όσον και ως προς τις συνθήκες
πραγματοποιήσεως της δραστηριότητος αυτής (σχετ. ΑΠ 157/2013 ΤΝΠ Νόμος). Του δε
εκ των κατηγορουμένων τούτων δευτέρου Κ. Χ. του Α., όντος σημειωτέον και
διαχειριστού της μετά του συγκατηγορουμένου του ως άνω εταιρείας, η αμέλεια συνίσταται
στο ότι, ενώ ανέλαβε, από κοινού μετά του συγκατηγορουμένου του Λ. Μ. του Μ.,
ως υπεύθυνος προς τούτο και αυτός, την διοργάνωση και εκτέλεση της εν λόγω
εκδρομικής δραστηριότητος στον ανωτέρω τόπο και χρόνο και ανεμείχθη ενεργώς
στην προετοιμασία και εκτέλεσή της, παρέχων συμβουλές και υποδείξεις προς τους
ανωτέρω εκδρομείς, αμελώς και ασυνέτως συμπεριφερόμενος, δεν κατέβαλε την κατ`
αντικειμενική κρίση προσοχή, που όφειλε να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος
άνθρωπος, υπό τις ίδιες ως άνω, αλλά και κατωτέρω, περιγραφόμενες πραγματικές καταστάσεις
ευρισκόμενος, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες, που επικρατούν στις
συναλλαγές, την κοινή πείρα τη λογική και την συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων
και ειδικότερον:
α) ευρισκόμενος μετ` αυτών στο προαναφερόμενο
σημείο εκκινήσεως της εν λόγω δραστηριότητος, αμέσως προ της εκτελέσεως της
διανύσεως πεζή της κοίτης του ποταμού Λουσίου και προς τον σκοπό αυτής
(εκτελέσεώς της), δεν εφοδίασε τους μετέχοντες αυτής με τα απαραίτητα, ως εκ
του είδους της και των επικρατουσών στην περιοχή της διενεργείας της, κατά τα
σχετικώς προαναφερόμενα, δραστηριότητος αυτής, συνθηκών και καταστάσεων,
ατομικά μέσα προστασίας και δη κράνη[u23] και σωσίβια, τα
οποία ήσαν απαραίτητα για την ασφαλή διενέργεια της εν λόγω εκδρομικής
δραστηριότητος, αφού αυτή θα ελάμβανε χώρα εντός ανωμάλου και ολισθηράς κοίτης
ποταμού, απαιτούσης διέλευση και κατάβαση βραχωδών τμημάτων ακόμη και με
σχοινιά και κολύμβηση εντός λιμνών, ακόμη και αποκλείων αυτής (δραστηριότητος)
τους αρνούμενους να πράξουν τούτο, αλλά αντιθέτως αποδέχθηκε σιωπηρώς την
άρνηση τους αυτή,
β) αρκέσθηκε μόνον στον κατά την
ημέρα διενεργείας της εκδρομικής αυτής δραστηριότητος έλεγχο του ύψους της
στάθμης του ύδατος του ποταμού στο σημείο εκκινήσεώς της (εκδρομής) και δεν
έλαβε υπ` όψη του τις καιρικές συνθήκες της περιοχής, που επικράτησαν τις
προηγούμενες ημέρες της ημέρας διενεργείας της δραστηριότητος αυτής και τις
επιδράσεις και συνέπειες τούτων στην κατάσταση της ροής των υδάτων του ποταμού
Λουσίου στο τμήμα αυτό (δραστηριότητος), ήτοι, ότι κατά τις αμέσως προηγούμενες
ημέρες και ειδικώς κατά την προηγουμένη ημέρα, είχαν σημειωθεί έντονες
βροχοπτώσεις στην περιοχή του (ποταμού) και στις περιοχές που απορρέουν στον
ποταμό αυτό τις ποσότητες υδάτων που δέχονται, οι οποίες είχαν ως συνέπεια, το
μεν την μειωμένη απορροφητικότητα ύδατος από το έδαφος, το δε, σε περίπτωση
εντόνου βροχοπτώσεως στις περιοχές αυτές, την εκροή αυξημένων ποσοτήτων ύδατος
στον ποταμό, που έχει ως συνέπεια την αιφνίδια αύξηση της στάθμης και της ορμής
του ρέοντος ύδατος στην κοίτη του, ειδικώς στα σημεία μεγάλης στενώσεως του
πλάτους της κοίτης του, καθέτων φορών αυτής και μεγάλου ύψους των πρανών του
φαραγγιού, που μόνον σε ορισμένα σημεία επέτρεπαν την έξοδο εξ αυτού,
γ) δεν έλαβε επίσης υπ` όψιν του το
γεγονός, ότι και κατά τον χρόνο, κατά τον οποίον διενεργείτο και εξελίσσετο η
εν λόγω εκδρομική δραστηριότητα των ανωτέρω εκδρομέων εντός της κοίτης του εν
λόγω ποταμού, σημειώθηκε τόσον στην περιοχή αυτής (δραστηριότητος - εκδρομής),
όσον και σε εκείνη της ευρύτερης περιοχής του ποταμού, και δη της Καρκαλούς,
έντονη, και για μεγάλο χρονικό διάστημα διαρκέσασα, βροχόπτωση, η οποία
προεκάλεσε την προαναφερομένη αιφνίδια σώρευση και ροή μεγάλων ποσοτήτων
ομβρίων υδάτων στην κοίτη του ποταμού και δη στο ανωτέρω σημείο που συνέβη το
επίδικο γεγονός, καίτοι, ως μετέχων της δραστηριότητος αυτής, είχε αντιληφθεί
το γεγονός της εντόνου βροχοπτώσεως, ώστε να οδηγήσει τους εντός της κοίτης του
ποταμού βαδίζοντες ως άνω εκδρομείς και τον έτερο οδηγό τους, εκτός της κοίτης
του ποταμού ή ακόμη και εκτός του φαραγγιού αν τούτο επεβάλλετο. Σημειωτέον
ενταύθα, ότι ο δεύτερος αυτός κατηγορούμενος, ως επίσης ο ίδιος παραδέχθηκε
απολογούμενος επ` ακροατηρίω του παρόντος και του πρωτοδίκου δικαστηρίου, το
μεν είχε ησχολείτο με την διενέργεια της ως η προκειμένη δραστηριότητος στον εν
λόγω ποταμό από του έτους 1999, ως τούτο παραδέχθηκε επ` ακροατηρίω του
πρωτοδίκως κρίναντος δικαστηρίου απολογούμενος. Το δε στο παρελθόν είχε αναβάλει
την διενέργεια τέτοιου είδους δραστηριοτήτων στο ίδιο αυτό φαράγγι και ποταμό,
εξ αιτίας εντόνου βροχοπτώσεως, ασφαλώς συναγομένου εκ τούτων, ότι είχε τις
γνώσεις, την εμπειρία και την ικανότητα προβλέψεως των συνεπειών εντόνου
βροχοπτώσεως, ως η εν προκειμένω, ειδικώς στο εν λόγω φαράγγι και ποταμό και
εκτιμήσεως των σχετικών κινδύνων, που συνεπάγεται τούτο για τους κινουμένους
εντός του φαραγγιού και ποταμού αυτού και
δ)ως γνωρίζων, εκ του ότι ο ίδιος
από κοινού μετά του ως άνω συγκατηγορουμένου του, είχε πραγματοποιήσει στο
παρελθόν την διαδρομή αυτή της εν λόγω δραστηριότητος των ως άνω παθόντων, όπως
ο ίδιος απολογούμενος επ` ακροατηρίω παραδέχθηκε, την εδαφολογική διαμόρφωση
της κοίτης και των πρανών του εν λόγω φαραγγιού και ποταμού, δεν έλαβε υπ` όψιν
του, ότι σε περίπτωση ευρέσεως των ανωτέρω εκδρομέων στο σημείο, όπου συνέβη το
επίδικο γεγονός (θάνατος και σωματικές βλάβες των προαναφερθέντων) και καθόδου
μεγάλου όγκου ύδατος, δεν υπάρχει
διέξοδος διαφυγής ή άλλος τρόπος αποφυγής της παρασύρσεώς τους, του τελευταίου
τοιούτου σημείου (του επιτρέποντος την έξοδο) ευρισκομένου, κατά την πορεία των
παθόντων, σε απόσταση πενήντα περίπου μέτρων προ του σημείου αυτού, και ως εκ
τούτου οπωσδήποτε θα παρεσύροντο με άμεσο και σπουδαίο κίνδυνο για την ζωή
τους. Στις ανωτέρω ενέργειες, τις οποίες παρέλειψε και ο κατηγορούμενος αυτός,
όφειλε να προβεί κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος διοργανωτής
δραστηριότητος, ως η ανωτέρω, διενεργουμένης υπό τις εκτεθείσες καιρικές και
εδαφομορφολογικές καταστάσεις και συνθήκες του τόπου διενεργείας της, με βάση
τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν σε τέτοιου είδους
συναλλαγές, την κοινή πείρα και την λογική και την συνηθισμένη πορεία των
πραγμάτων, ώστε να διεξαχθεί ασφαλώς και άνευ κινδύνου για τους μετέχοντες της
δραστηριότητος αυτής και να αποτραπεί η επέλευση τέτοιων αποτελεσμάτων ως το εν
προκειμένω. Ο κατηγορούμενος δ` αυτός, κατά τα σχετικώς προαναφερόμενα και ως
αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά, ως εκ του ότι είχε την εμπειρία και την κατάλληλη
εκπαίδευση στην διενέργεια τοιούτου είδους δραστηριοτήτων, ως η προκειμένη, ότι
εγνώριζε καλώς την διαδρομή και την εδαφολογική διαμόρφωση και ιδιαιτερότητα του
χώρου διενεργείας της (δραστηριότητος αυτής), ότι εγνώριζε την επικινδυνότητα
της διασχίσεως του εν λόγω φαραγγιού και ποταμού υπό βροχόπτωση και τους κινδύνους
που τούτο συνεπάγεται, ότι στο παρελθόν είχε αναβάλει την διενέργεια του αυτού
είδους δραστηριοτήτων στο ίδιο αυτό φαράγγι και στον ίδιο ως άνω ποταμό, ότι
είχε αναλάβει και αυτός προσωπικώς και είχε αναμιχθεί ενεργώς στην διενέργεια
της εν λόγω δραστηριότητος, κατά τα σχετικώς εκτεθέντα, είχε ως εκ τούτου τις
απαιτούμενες γνώσεις και εξ αυτού την ικανότητα να προβλέψει το εν λόγω αξιόποινο
αποτέλεσμα και να το αποφύγει, το οποίον όμως και δεν προέβλεψε, με αποτέλεσμα
τούτο να επέλθη, κατά τα εκτεθέντα. Μετά πιθανότητος δε εγγιζούσης τα όρια της
βεβαιότητος, το αποτέλεσμα αυτό δεν θα επήρχετο, εάν ο εν λόγω δεύτερος κατηγορούμενος,
επιδεικνύοντας την επιβαλλόμενη, κατ` αντικειμενική κρίση, προσοχή επιμέλεια
και σύνεση, την οποία οφείλει κάτω από τις ίδιες πραγματικές περιστάσεις να
καταβάλει με βάση τους νομικούς κανόνες, εν προκειμένω τις προαναφερθείσες
διατάξεις του ΠΚ, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή, κατά
τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, πείρα και λογική πας μετρίως συνετός άνθρωπος ευρισκόμενος
υπό τοιαύτες περιστάσεις:
1) αξίωνε ακόμη και με ποινή
αποκλεισμού από την εν λόγω δραστηριότητα, έκαστος των εν λόγω εκδρομέων να
φέρει μεθ` αυτού κράνος και σωσίβιο, αφού έτσι αντιστοίχως θα επροστατεύοντο
από κτυπήματα στην κεφαλή του και εκ τούτου ενδεχόμενης απωλείας των αισθήσεών
του και εν τέλει ακόμη και πνιγμού τουκαι σε περίπτωση ευρέσεώς τους στο νερό θα
επέπλεαν, ή ταχύτερον και ευχερέστερον θα ανεδύοντο εάν παρεσύροντο σε βυθό
λίμνης, ή εγκλωβίζοντο εντός αυτής,
2) ανέβαλε την διεξαγωγή της δραστηριότητος
αυτής, λαμβάνοντας υπ` όψιν το γεγονός, ότι εξ αιτίας των κατά τον αμέσως προηγούμενο
χρόνο επικρατησασών καιρικών συνθηκών και του, συνεπεία των επανειλημμένων βροχοπτώσεων,
κορεσμού του εδάφους της περιοχής και εκ τούτου αδυναμίας του να απορροφήσει
μεγάλες ποσότητες ύδατος, ώστε να μετριασθεί η απορρέουσα στον ποταμό μεγάλη ποσότητα
αυτού (ύδατος), σε περίπτωση βροχοπτώσεως ως η σημειωθείσα εκείνη την ημέρα, θα
εξέρρεαν και θα σωρεύονταν στη κοίτη του εν λόγω ποταμού μεγάλες ποσότητες
ομβρίων υδάτων, οι οποίες θα προσέπιπταν επί των, κατά τον ρου του ποταμού και
στην κοίτη του βαδιζόντων, ως άνω παθόντων και θα παρέσυραν αυτούς με κίνδυνο
πνιγμό τους, ως και εγένετο,
3) εν πάση περιπτώσει προειδοποιούσε
εγκαίρως τους εκδρομείς περί του κινδύνου αποτόμου και ορμητικής καθόδου
μεγάλου όγκου ύδατος, ενόσω αυτοί ευρίσκοντο
εντός της κοίτης και τους καλούσε να εξέλθουν της κοίτης του ποταμού ακόμη και
του φαραγγιού, προκειμένου να μη παρασυρθούν υπό του υδατίνου ρεύματος και
πνιγούν, αφού ως προαναφέρεται εγνώριζε το μεν την εδαφολογική διαμόρφωση της
περιοχής αυτής, και τα χαρακτηριστικά του ποταμού μετά έντονη βροχόπτωση, κατά
τα σχετικώς προεκτεθέντα και ως αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά.
Επομένως οι ειρημένες παραλείψεις
του δευτέρου τούτου κατηγορουμένου, υπό τα εκτεθέντα και ως αποδειχθέντα
γενόμενα δεκτά, τελούν σε αιτιώδη σύνδεσμο με το επελθόν αποτέλεσμα του θανάτου
και του τραυματισμού των ανωτέρω παθόντων, υπό την έννοιαν ότι εάν και αυτός προέβαινε
στις ανωτέρω επιβεβλημένες ενέργειες, τις οποίες παρέλειψε, μετά πιθανότητος,
που εγγίζει τα όρια της βεβαιότητος, το συγκεκριμένο τούτο αξιόποινο αποτέλεσμα
(θάνατος και σωματικές βλάβες των ως άνω προσώπων) δεν θα είχε επέλθει (ΑΠ
746/2013 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 436/2012, ΑΠ 159/2011, ΑΠ 236/2012, ΑΠ 172/2010). Είχε δε
ιδιαίτερη νομική υποχρέωση ο αυτός δεύτερος κατηγορούμενος Κ. Χ. να
παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος αυτού. Η ιδιαιτέρα δ` αυτή νομική
υποχρέωσή του να λάβει τα ανωτέρω ενδεικνυόμενα μέτρα, ώστε η εκδρομή των
παθόντων να είναι ασφαλής, επήγαζε από την ιδιότητά του ως όντος αυτού
υπευθύνου διοργανωτού της εν λόγω, ενεχούσης εκ της φύσεως και του είδους της
επικινδυνότητα για την ζωή και την σωματική ακεραιότητα των μετεχόντων,
δραστηριότητος αυτής, ιδιότητα την οποίαν αυτός ο ίδιος εκουσίως ανέλαβε και
ανεδέχθη και υπ` αυτήν ενήργησε, με συνέπεια εκ τούτου να αναδεχθεί περαιτέρω
και αυτός την υποχρέωση ασφαλούς διενεργείας της διασχίσεως του εν λόγω ποταμού
και φαραγγιού υπό των απείρων τούτων εκδρομέων και του ετέρου των οδηγών τους
Δ. Κ. του Κ., οι οποίοι, λόγω της απειρίας τους, είχαν επιδείξει εμπιστοσύνη
προς αυτόν ως προς την υπ` αυτού λήψη υπ` όψιν των όλων των κινδύνων, τόσον ως
προς την ανάληψη της πραγματοποιήσεως της διαδρομής αυτής, όσον και ως προς τις
συνθήκες πραγματοποιήσεως της δραστηριότητος αυτής (σχετ. ΑΠ 157/2013 ΤΝΠ
Νόμος). Υπό τα εκτεθέντα, και ως αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά, περιστατικά, αποδεικνύεται
περαιτέρω, ότι οι ανωτέρω παραλείψεις εκάστου των κατηγορουμένων τούτων,
τελούν, ως προαναφέρεται, σε αιτιώδη σύνδεσμο προς το αποτέλεσμα του πνιγμού
και τραυματισμού των ανωτέρω προσώπων, αφού και από μόνες τους αλλά και από
κοινού με την συμπεριφορά του άλλου, βρίσκονται σε άμεση αιτιότητα προς το εν
λόγω αξιόποινο αποτέλεσμα, αφού η εκτεθείσα συμπεριφορά του ενός, και
αντιστοίχως και του άλλου, υπήρξε ένας από τους πολλούς παραγωγικούς όρους του
αποτελέσματος τούτου, χωρίς τον οποίο αυτό δεν θα επερχόταν, αδιαφόρου όντως αν
συνέβαλαν σ` αυτό και άλλοι όροι ως της αμελείας των παθόντων ή τρίτου. Δεν
αποδεικνύεται δε, υπό τις ανωτέρω παραδοχές, περιστατικό, προκαλέσαν[u24] διακοπή της κατά
τα εκτεθέντα αιτιώδους συναφείας, το οποίον να εξουδετερώνει και να καθιστά
ανενεργό την αρχική συμπεριφορά εκάστου των κατηγορουμένων τούτων.
Συνεπώς, και συμφώνως προς τις αναφερόμενες
στην αρχή της παρούσης διατάξεις και αιτιολογίες, αποδεικνύεται, ότι τα εν
προκειμένω εγκλήματα της κατά συρροήν ανθρωποκτονίας εξ αμελείας και των επίσης
κατά συρροήν σωματικών βλαβών εξ αμέλειας, πλην καθ` όσον αφορά την εξ
υπαιτιότητος του ιδίου σωματική βλάβη του δευτέρου κατηγορουμένου, είναι
απότοκο της αμέλειας αμφοτέρων των κατηγορουμένων, έκαστος δ` αυτών υπέχει
ευθύνη αυτοτελώς και ανεξαρτήτως του άλλου κατά το λόγον της αμελείας του που
απεδείχθη. Ειρήσθω, ότι το γεγονός, της κατά τα εκτεθέντα και ως αποδειχθέντα
επίσης γενόμενα, δεκτά εκούσιας[u25] συμμετοχής των παθόντων
στην προαναφερόμενη δραστηριότητα δεν αίρει στην προκείμενη περίπτωση την
ευθύνη των κατηγορουμένων, διότι η υπερέχουσα γνώση τους για την ιδιαίτερη
επικινδυνότητα της δραστηριότητος και η γενική επικυριαρχία τους επί αυτής δεν
ισοδυναμεί στην προκείμενη περίπτωση με αυτοδιακινδύνευση[u26] των
παθόντων (η επίκληση της οποίας σημειωτέον
επί των εγκλημάτων της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας και της σωματικής βλάβης από
αμέλεια παρ` υπόχρεου, είναι αρνητικός της κατηγορίας και δεν χρήζει ειδικής
αιτιολογίας, αφού κατατείνει στην έλλειψη το μεν της υπαιτιότητος του
κατηγορουμένου για την ανθρωποκτονία από αμέλεια ή την σωματική βλάβη εξ
αμελείας που του αποδίδεται, το δε του αναγκαίου αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της
πράξεως ή παραλείψεώς του και του επελθόντος αποτελέσματος (ΑΠ 1782/2011 ΠοινΧρ
ΞΒ`.584). Κατ` ακολουθίαν πάντων των ανωτέρω εκτεθέντων και απορριπτομένων ως ουσία
αβασίμων των περί του αντιθέτου προς τα ανωτέρω, ισχυρισμών των κατηγορουμένων,
πρέπει αυτοί να κηρυχθούν ένοχοι, αναγνωριζομένου ως και πρωτοδίκως, ότι
αμφότεροι οι κατηγορούμενοι:
α) έζησαν έως το χρόνο που έγινε η
πράξη τους έντιμη, ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και γενικά κοινωνική
ζωή και
β) συμπεριφέρθηκαν καλά για σχετικά
μεγάλο διάστημα μετά την πράξη τους, κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό".
Στη συνέχεια, το Δικαστήριο κήρυξε ενόχους, με το
ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 α` και ε` ΠΚ, τους κατηγορουμένους και ήδη
αναιρεσείοντες και ειδικότερα :
"A ) τον πρώτο κατηγορούμενο Λ. Μ. του
Μ., ένοχο, του ότι: Στην Καρύταινα Αρκαδίας την 26.5.2007 τέλεσε εξ αμελείας,
ήτοι μη προβλέποντας το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσαν οι πιο κάτω πράξεις
και οι εξομοιούμενες με ενέργεια παραλείψεις του από έλλειψη της ιδιαίτερης επιμέλειας
και προσοχής που όφειλε εκ του επαγγέλματός του και μπορούσε να καταβάλλει, μολονότι
είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να αποτρέψει την επέλευση του αποτελέσματος, περισσότερα
εγκλήματα που τιμωρούνται από τον ποινικό νόμο σε βαθμό πλημμελήματος και ειδικότερον:
Την 26 Μαΐου 2007 ως υπεύθυνος διοργανωτής εκδρομών εναλλακτικού τουρισμού και
εταίρος της εταιρίας με την επωνυμία "...............................................",
που εδρεύει στην Κοινότητα Καρύταινας Αρκαδίας, ανέλαβε το εγχείρημα να
διοργανώσει από κοινού με τον διαχειριστή Κ. Χ., εκδρομή με ομάδα αποτελούμενη
από δεκαέξι (16) άτομα και δύο (2) οδηγούς- εκπαιδευτές, για την
πραγματοποίηση διαδρομής-διάσχισης του φαραγγιού και της κοίτης του
ποταμού Λουσίου, με σημείο εκκίνησης
τον ποταμό Λούσιο στο Παλαιοχώρι Γόρτυνας - θέση "Μονοπόρη" και
τελικό προορισμό την έξοδο του ποταμού στην Αρχαία Γόρτυνα, χωρίς α) να έχει εφοδιάσει
τους συμμετέχοντες εκδρομείς με τα απαραίτητα ατομικά μέσα προστασίας, ήτοι
κράνη και σωσίβια, δεδομένου ότι η διαδρομή γινόταν εντός του ποταμού και όχι
στις όχθες του, β) να λάβει υπόψη του τις κλιματολογικές συνθήκες που
επικρατούσαν τις προηγούμενες ημέρες στην περιοχή όπου είχαν σημειωθεί έντονες
βροχοπτώσεις και είχε σωρευθεί ασυνήθιστα μεγάλος όγκος
νερού, καθώς και τις προβλέψεις της ΕΜΥ για την σοβαρή πιθανότητα
εκδήλωσης έντονων καιρικών φαινομένων (βροχοπτώσεων) τις ημέρες που ήταν προγραμματισμένες
οι δραστηριότητες της εταιρίας, στις 26, 27 και 28 Μαΐου 2007, συνθήκες οι
οποίες εγκυμονούσαν κινδύνους και ήταν απαγορευτικές για την είσοδο στο φαράγγι
και μάλιστα την πεζοπορία εντός του ποταμού, τη δε επικινδυνότητα αυτή όφειλε
να γνωρίζει λόγω και της ανωτέρω ιδιότητάς του και να αποστεί από την ανάληψη
του εγχειρήματος της πραγματοποίησης της συγκεκριμένης δραστηριότητας, με αποτέλεσμα
η εκδηλωθείσα βροχόπτωση κατά τις μεσημβρινές ώρες της 26ης Μαΐου 2007 (την οποία
αμελώς επίσης δεν έλαβε υπ` όψιν του κατά τη διάρκεια της πορείας ώστε να
καλέσει τους εκδρομείς να εξέλθουν άμεσα της κοίτης, καθώς ήταν εύλογο και
αναμενόμενο να υπάρξει απότομη κάθοδος όγκου
υδάτων και σφοδρά πιθανό αυτό να τύχει σε χρονικό σημείο που οι εκδρομείς θα
ευρίσκοντο σε σημεία της κοίτης χωρίς διέξοδο διαφυγής προς τις όχθες) σε
συνδυασμό με τον ήδη σωρευμένο όγκο υδάτων, να προξενήσει μεγάλου ύψους
ορμητικό κύμα υδάτων με λάσπη, πέτρες και κορμούς δένδρων, το οποίο εκδηλώθηκε
έξαφνα και παρέσυρε τους εκδρομείς, οι οποίοι βρίσκονταν τη στιγμή αυτή προ
καθόδου (καταρράκτη) ύψους δύο μέτρων, χωρίς διέξοδο διαφυγής και δεν κατέστη
δυνατό να αντιδράσουν αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα να υποστούν οι εκδρομείς Ν.
Π. του Ι., Γ. Κ. του Μ., Κ. Ρ. του Α., Π. Κ. του Ε., ?. Κ. του Δ., Χ. Γ. του
Γ., Μ. Π. του Β. και Δ. Κ. του Κ., κακώσεις στην κεφαλή από τις προσκρούσεις
στα βράχια, οι οποίες μείωσαν τη δυνατότητα αντίδρασής τους και να επέλθει ο
θανάσιμος πνιγμός τους εξ ύδατος, και οι εκδρομείς Ε. Λ. του Α., Ε. Ζ. του Κ.,
Ν. Λ. του Χ., Π. Σ. του Ι., Κ. Χ. του Α., Φ. Φ. του Χ., Σ. Β. του Δ., Α. Ζ. του
Ι. και Ν. Κ. του Ι., σωματική βλάβη και συγκεκριμένα υποθερμία και κακουχία,
αποτέλεσμα που θα μπορούσε να αποφευχθεί, πέραν της εξ αρχής μη ανάληψης του
εγχειρήματος, α) με την άμεση έξοδο των εκδρομέων από την κοίτη του ποταμού
μετά την εκδήλωση της έντονης βροχόπτωσης και β) με την χρήση των ανωτέρω
προστατευτικών μέσων και την λήψη υπόψη των κλιματολογικών συνθηκών και το
οποίο (αποτέλεσμα) είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει, ως
υπεύθυνος της πραγματοποίησης της διαδρομής αυτής, η οποία εμπεριέχει εξ
ορισμού επικινδυνότητα για την σωματική ακεραιότητα των συμμετεχόντων, οι
οποίοι λόγω της απειρίας τους
επεδείκνυαν εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του ως προς την λήψη υπόψιν όλων των
κινδύνων από μέρους του, τόσο ως προς την ανάληψη του εγχειρήματος όσο και ως
προς τις συνθήκες πραγματοποίησης της δραστηριότητας, μη προβλέποντας το
αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσαν αφενός μεν η ενέργεια της ανάληψης του
εγχειρήματος και αφετέρου δε οι εξομοιούμενες με ενέργειες παραλείψεις του, από
έλλειψη της ιδιαίτερης επιμέλειας και προσοχής την οποία όφειλε εκ του
επαγγέλματός του και μπορούσε να καταβάλει, προξενώντας έτσι με την αμελή του
συμπεριφορά ως μόνη γενεσιουργό αιτία τον θάνατο των οκτώ πρώτων και τις
σωματικές βλάβες των υπολοίπων από τους προαναφερθέντες.
Και Β) τον δεύτερον κατηγορούμενον
Κ. Χ. του Α., ένοχο, του ότι: Στην Καρύταινα Αρκαδίας την 26.5.2007 τέλεσε εξ αμελείας,
ήτοι μη προβλέποντας το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσαν οι πιο κάτω πράξεις
και οι εξομοιούμενες με ενέργεια παραλείψεις του από έλλειψη της ιδιαίτερης
επιμέλειας και προσοχής που όφειλε εκ του επαγγέλματός του και μπορούσε να
καταβάλλει, μολονότι είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να αποτρέψει την επέλευση
του αποτελέσματος, περισσότερα εγκλήματα που τιμωρούνται από τον ποινικό νόμο
σε βαθμό πλημμελήματος και συγκεκριμένα: Την 26 Μαΐου 2007 ως υπεύθυνος
διοργανωτής εκδρομών εναλλακτικού τουρισμού και διαχειριστής της εταιρίας με
την επωνυμία "....................", που εδρεύει στην Κοινότητα Καρύταινας
Αρκαδίας, ανέλαβε το εγχείρημα να διοργανώσει από κοινού με τον εταίρο Λ. Μ.
εκδρομή με ομάδα αποτελούμενη από δεκαέξι (16) άτομα και δύο (2)
οδηγούς-εκπαιδευτές, ένας εκ των οποίων ήταν και ο ίδιος, για την πραγματοποίηση
διαδρομής-διάσχισης του φαραγγιού και της κοίτης του ποταμού Λουσίου, με σημείο
εκκίνησης τον ποταμό Λούσιο στο Παλαιοχώρι Γόρτυνας - θέση "Μονοπόρη"
και τελικό προορισμό την έξοδο του ποταμού στην Αρχαία Γόρτυνα, χωρίς
α) να έχει εφοδιάσει τους συμμετέχοντες
εκδρομείς με τα απαραίτητα ατομικά μέσα προστασίας, ήτοι κράνη και σωσίβια, δεδομένου
ότι η διαδρομή γινόταν εντός του ποταμού και όχι στις όχθες του, β) να λάβει
υπόψη του τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν τις προηγούμενες ημέρες
στην περιοχή όπου είχαν σημειωθεί έντονες βροχοπτώσεις και είχε σωρευθεί
ασυνήθιστα μεγάλος όγκος νερού, καθώς και
τις προβλέψεις της ΕΜΥ για την σοβαρή πιθανότητα εκδήλωσης έντονων καιρικών φαινομένων
(βροχοπτώσεων) τις ημέρες που ήταν προγραμματισμένες οι δραστηριότητες της
εταιρίας, στις 26, 27 και 28 Μαΐου 2007, συνθήκες οι οποίες εγκυμονούσαν κινδύνους
και ήταν απαγορευτικές για την είσοδο στο φαράγγι και μάλιστα την πεζοπορία
εντός του ποταμού, τη δε επικινδυνότητα αυτή όφειλε να γνωρίζει λόγω και της
ανωτέρω ιδιότητας του και να αποστεί από την ανάληψη του εγχειρήματος της
πραγματοποίησης της συγκεκριμένης δραστηριότητας, με αποτέλεσμα η εκδηλωθείσα
βροχόπτωση κατά τις μεσημβρινές ώρες της 26ης Μαΐου 2007 (την οποία αμελώς επίσης
δεν έλαβε υπ` όψιν του κατά τη διάρκεια της πορείας ώστε να καλέσει τους
εκδρομείς να εξέλθουν άμεσα της κοίτης, καθώς ήταν εύλογο και αναμενόμενο να
υπάρξει απότομη κάθοδος όγκου υδάτων και σφοδρά
πιθανό αυτό να τύχει σε χρονικό σημείο που οι εκδρομείς θα ευρίσκοντο σε σημεία
της κοίτης χωρίς διέξοδο διαφυγής προς τις όχθες σε συνδυασμό με τον ήδη
σωρευμένο όγκο υδάτων, να προξενήσει μεγάλου ύψους ορμητικό κύμα υδάτων με
λάσπη, πέτρες και κορμούς δένδρων, το οποίο εκδηλώθηκε έξαφνα και παρέσυρε
τους εκδρομείς, οι οποίοι βρίσκονταν τη στιγμή αυτή προ καθόδου (καταρράκτη) ύψους
δύο μέτρων, χωρίς διέξοδο διαφυγής και δεν κατέστη δυνατό να αντιδράσουν
αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα να υποστούν οι εκδρομείς Ν. Π. του Ι., Γ. Κ. του
Μ., Κ. Ρ. του Α., Π. Κ. του Ε., A. Κ. του Δ., Χ. Γ. του Γ., Μ. Π. του Β. και Δ.
Κ. του Κ., κακώσεις στην κεφαλή από τις προσκρούσεις στα βράχια, οι οποίες
μείωσαν τη δυνατότητα αντίδρασης τους και να επέλθει ο θανάσιμος πνιγμός τους
εξ ύδατος, και οι εκδρομείς Έ. Λ. του Α., Ε. Ζ. του Κ., Ν. Λ. του Χ., Π. Σ. του
Ι., Φ. Φ. του Χ., Σ. Β. του Δ., Α. Ζ. του Ι. και Ν. Κ. του Ι., σωματική βλάβη
και συγκεκριμένα υποθερμία και κακουχία, αποτέλεσμα που θα μπορούσε να
αποφευχθεί, πέραν της εξ αρχής μη ανάληψης του εγχειρήματος, α) με την άμεση
έξοδο των εκδρομέων από την κοίτη του ποταμού μετά την εκδήλωση της έντονης
βροχόπτωσης και β) με την χρήση των ανωτέρω προστατευτικών μέσων και την λήψη
υπόψη των κλιματολογικών συνθηκών και το οποίο (αποτέλεσμα) είχε ιδιαίτερη
νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει, ως υπεύθυνος της πραγματοποίησης της
διαδρομής αυτής, η οποία εμπεριέχει εξ ορισμού επικινδυνότητα για την σωματική
ακεραιότητα των συμμετεχόντων, οι οποίοι λόγω της απειρίας τους επεδείκνυαν
εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του ως προς την λήψη υπόψιν όλων των κινδύνων από
μέρους του, τόσο ως προς την ανάληψη του εγχειρήματος όσο και ως προς τις
συνθήκες πραγματοποίησης της δραστηριότητας, μη προβλέποντας το αξιόποινο
αποτέλεσμα που προκάλεσαν αφενός μεν η ενέργεια της ανάληψης του εγχειρήματος
και αφετέρου δε οι εξομοιούμενες με ενέργειες παραλείψεις του, από έλλειψη της
ιδιαίτερης επιμέλειας και προσοχής την οποία όφειλε εκ του επαγγέλματός του και
μπορούσε να καταβάλει, προξενώντας έτσι με την αμελή του συμπεριφορά ως μόνη
γενεσιουργό αιτία τον θάνατο των οκτώ πρώτων και τις σωματικές βλάβες των
υπολοίπων από τους προαναφερθέντες".
Με αυτά, που δέχθηκε το Εφετείο, διέλαβε στην
προσβαλλομένη απόφασή του την κατά τα ανωτέρω ειδική και εμπεριστατωμένη
αιτιολογία, αφού εκθέτει σ` αυτήν με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις
τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία
και συγκροτούν, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στη μείζονα σκέψη, την αντικειμενική
και υποκειμενική υπόσταση των ως άνω αξιοποίνων πράξεων, για τις οποίες καταδικάσθηκαν
οι αναιρεσείοντες, τις αποδείξεις από τις οποίες συνήγαγε αυτά, καθώς επίσης
και τους συλλογισμούς, με βάση τους οποίους έκανε την υπαγωγή τους στις
ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 1, 14, 15, 16, 17, 26 παρ. 1, 28, 302
παρ. 1, 314 παρ. 1 εδ. α` και 315 παρ. 1 εδ. β` του ΠΚ, που εφάρμοσε, τις
οποίες ούτε ευθέως ούτε εκ πλαγίου παραβίασε, το δε πόρισμα της απόφασης, ως
συνδυασμός αιτιολογικού και διατακτικού δεν είναι ασαφές, αντιφατικό ή με λογικά
κενά που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο. Ειδικότερα, με κάθε
λεπτομέρεια περιγράφονται τα πραγματικά περιστατικά που συγκροτούν την αμελή
συμπεριφορά εκάστου αναιρεσείοντα, το εξ αυτής επελθόν αποτέλεσμα, ο αιτιώδης
σύνδεσμος μεταξύ αμελούς συμπεριφοράς και επελθόντος αποτελέσματος, η ιδιαίτερη
νομική υποχρέωση των αναιρεσειόντων - κατηγορουμένων όπως παρεμποδίσουν την
επέλευση τούτου καθώς και το είδος της αμέλειας των τελευταίων, που είναι η μη
συνειδητή, ήτοι η μη πρόβλεψη του αποτελέσματος που επήλθε.
Περαιτέρω, παρά τις περί του
αντιθέτου αιτιάσεις του πρώτου εξ αυτών Κ. Χ. : α) Αιτιολογείται επαρκώς αφενός
μεν η αμελής συμπεριφορά που ο εν λόγω κατηγορούμενος, ως διοργανωτής από κοινού
με τον συγκατηγορούμενό του Λ. Μ. της εκδρομής- διάσχισης του φαραγγιού του
ποταμού Λουσίου δια πεζοπορίας επί της κοίτης του, επέδειξε κατά την υλοποίηση
του παραπάνω
εγχειρήματος, συνισταμένη στη μη
αξίωση από τους πεζοπόρους όπως φέρουν ατομικά μέσα ασφάλειας (κράνη και
σωσίβια) και στον μη αποκλεισμό από την εκδρομή όσων αρνήθηκαν να συμμορφωθούν
ως προς τη χρήση τους, στην αγνόηση των ακραίων κλιματολογικών συνθηκών, που
είχαν προηγηθεί (έντονες βροχοπτώσεις) και ήσαν σε εξέλιξη και που μπορούσαν να
οδηγήσουν στον ποταμό μεγάλες ποσότητες ορμητικών υδάτων, ήτοι συνθηκών
αποτρεπτικών της διέλευσης του φαραγγιού, που επέβαλαν την αναβολή της εκδρομής
καθώς και στην αγνόηση της, κατά την εξέλιξη της εκδρομής, έντονης και μεγάλης
διάρκειας βροχόπτωσης, η οποία επέβαλε την άμεση απομάκρυνση των εκδρομέων από
την κοίτη του ποταμού ακόμη δε και από το φαράγγι, αφετέρου δε ο αιτιώδης
σύνδεσμος μεταξύ του συνόλου των ανωτέρω παραλείψεων, μεταξύ των οποίων και η
μη αξίωση εφοδιασμού των εκδρομέων με κράνη και σωσίβια, και του επελθόντος αποτελέσματος, ήτοι της παράσυρσής τους
από μεγάλο και ορμητικό όγκο υδάτων, που υπό τα γενόμενα δεκτά
περιστατικά δεν ήταν τυχαίο και απρόβλεπτο γεγονός, με αποτέλεσμα να πνιγούν
οκτώ από αυτούς και να τραυματιστούν άλλοι οκτώ καθώς και ο ίδιος,
β) Στο σκεπτικό της προσβαλλομένης
εκτίθεται σαφώς το είδος της αμέλειας του εν λόγω κατηγορουμένου και ήδη αναιρεσείοντα,
ήτοι αυτό της μη συνειδητής αμέλειας, με την έννοια ότι δεν προέβλεψε το εξ
αυτής επελθόν αποτέλεσμα, δεν χρειαζόταν δε άλλη προς τούτο διευκρίνιση,
γ)Με τις παραδοχές ότι ο εν λόγω κατηγορούμενος
ως υπεύθυνος διοργανωτής εκδρομών εναλλακτικού τουρισμού και διαχειριστής
της εδρεύουσας στην Καρύταινα Αρκαδίας εταιρείας με την επωνυμία
"..........." ανέλαβαν από κοινού με τον συγκατηγορούμενό του Λ. Μ.
και διοργάνωσαν για την 26-5-07 και αντί αμοιβής 150 ευρώ κατ` άτομο εκδρομή με
αντικείμενο τη διάσχιση του φαραγγιού του ποταμού Λουσίου δια πεζοπορίας επί
της κοίτης αυτού και τις περαιτέρω επί λέξει παραδοχές ότι ".... Είχε δε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση ο αυτός
δεύτερος κατηγορούμενος Κ. Χ. να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος
αυτού. Η ιδιαιτέρα δ` αυτή νομική υποχρέωσή του να λάβει τα ανωτέρω ενδεικνυόμενα
μέτρα, ώστε η εκδρομή των παθόντων να είναι ασφαλής, επήγαζε από την ιδιότητά
του ως όντος αυτού υπευθύνου διοργανωτού της εν λόγω, ενεχούσης εκ της φύσεως
και του είδους της επικινδυνότητα για την ζωή και την σωματική ακεραιότητα των
μετεχόντων, δραστηριότητος αυτής, ιδιότητα την οποίαν αυτός ο ίδιος εκουσίως
ανέλαβε και ανεδέχθη και υπ` αυτήν ενήργησε, με συνέπεια εκ τούτου να αναδεχθεί
περαιτέρω και αυτός την υποχρέωση ασφαλούς διενέργειας της διασχίσεως του εν
λόγω ποταμού και φαραγγιού υπό των απείρων τούτων εκδρομέων και του ετέρου των
οδηγών τους Δ. Κ. του Κ., οι οποίοι, λόγω της απειρίας τους, είχαν επιδείξει
εμπιστοσύνη προς αυτόν ως προς την υπ` αυτού λήψη υπ`όψιν των όλων κινδύνων,
τόσον ως προς την ανάληψη της πραγματοποιήσεως της διαδρομής αυτής, όσον και ως
προς τις συνθήκες πραγματοποιήσεως της δραστηριότητας αυτής....."
αιτιολογείται επαρκώς η ιδιαίτερη[u27] αυτού νομική
υποχρέωση όπως παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος του θανάτου και των
σωματικών βλαβών των ειδικότερα αναφερομένων στο σκεπτικό παθόντων, πηγάζουσα
από την ανωτέρω συναφθείσα μετ αυτών σύμβαση, από την οποία προέκυπτε και το σχετικό
καθήκον που αυτός είχε, ως εκ της άνω ιδιότητάς του, ώστε όλη η δραστηριότητα -
εκδρομή να διεξαχθεί ασφαλώς για τους συμμετέχοντες και δ) Ο ισχυρισμός[u28] του αναιρεσείοντα περί
"αυτοδιακινδύνευσης" των παθόντων λόγω της εκούσιας συμμετοχής τους
στην ενέχουσα, ως εκ της φύσεώς της, επικινδυνότητα ως άνω δραστηριότητα, ήταν
αρνητικός της κατηγορίας ισχυρισμός, αφού κατατείνει στην έλλειψη αφενός
υπαιτιότητας του κατηγορουμένου για τις ανθρωποκτονίες και σωματικές βλάβες από
αμέλεια που του αποδίδονται και αφετέρου του αναγκαίου αιτιώδους συνδέσμου
μεταξύ των παραλείψεων του και του αποτελέσματος (ΑΠ 1782/11, ΑΠ 102/10).
Επομένως, το Δικαστήριο δεν υπεχρεούτο να απαντήσει σ` αυτόν και, πολύ περισσότερο,
να αιτιολογήσει την απορριπτική κρίση του, καθόσον η αιτιολογία της απορρίψεώς του
διαλαμβάνεται στην περί ενοχής κρίση του. Παρά ταύτα, αιτιολόγησε την
απορριπτική του κρίση με την παραδοχή, στο σκεπτικό, ότι : "....Ειρήσθω, ότι το γεγονός, της κατά τα εκτεθέντα και ως
αποδειχθέντα επίσης γενόμενα, δεκτά εκουσίας συμμετοχή των παθόντων στην προαναφερόμενη
δραστηριότητα δεν αίρει στην προκείμενη περίπτωση την ευθύνη των
κατηγορουμένων, διότι η υπερέχουσα γνώση τους για την ιδιαίτερη επικινδυνότητα
της δραστηριότητος και η γενική επικυριαρχία τους επί αυτής δεν ισοδυναμεί στην
προκείμενη περίπτωση με αυτοδιακινδύνευση των παθόντων.........".
Επίσης, παρά τις περί του αντιθέτου αιτιάσεις του εκ των αναιρεσειόντων Λ. Μ. :
α) Αιτιολογείται επαρκώς αφενός μεν
η αμελής συμπεριφορά που ο εν λόγω κατηγορούμενος, ως διοργανωτής από κοινού με
τον συγκατηγορούμενό του Κ. Χ. της προαναφερθείσας εκδρομής, επέδειξε κατά την
υλοποίηση του παραπάνω εγχειρήματος, συνισταμένη στη μη αξίωση από τους
πεζοπόρους όπως φέρουν ατομικά μέσα ασφάλειας (κράνη και σωσίβια), αναγκαία
λόγω της ανώμαλης και ολισθηρής κοίτης του ποταμού, της κατάβασης βραχωδών
σημείων ακόμη και με σχοινί και της κολύμβησης σε λίμνες καθώς και στον μη
αποκλεισμό από την εκδρομή όσων αρνήθηκαν να συμμορφωθούν ως προς τη χρήση
τους, στην αγνόηση των ακραίων κλιματολογικών συνθηκών, που είχαν προηγηθεί (έντονες
βροχοπτώσεις) και ήσαν σε εξέλιξη και οι οποίες, λόγω του κορεσμού του εδάφους
και της εντεύθεν αδυναμίας του να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες ομβρίων υδάτων,
μπορούσαν να οδηγήσουν στον ποταμό μεγάλες ποσότητες ορμητικών υδάτων, ήτοι
συνθηκών αποτρεπτικών της διέλευσης του φαραγγιού, που επέβαλαν την αναβολή της
εκδρομής καθώς και στην αγνόηση της κατά την εξέλιξη της εκδρομής έντονης και
μεγάλης διάρκειας βροχόπτωσης, την οποία είχε αντιληφθεί ως ευρισκόμενος στην
ευρύτερη περιοχή και στην παράλειψή του όπως ειδοποιήσει, καίτοι μπορούσε, τους
οδηγούς και τους εκδρομείς όπως απομακρυνθούν άμεσα από την κοίτη του ποταμού
όσο και από το φαράγγι, αφετέρου δε ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ του συνόλου των
ανωτέρω παραλείψεών του και του επελθόντος αποτελέσματος, ήτοι της παράσυρσης
τόσον των εκδρομέων όσο και των οδηγών τους από μεγάλο και ορμητικό όγκο υδάτων, που υπό τα γενόμενα δεκτά
περιστατικά δεν ήταν τυχαίο και απρόβλεπτο γεγονός, με αποτέλεσμα να πνιγούν οκτώ
από αυτούς και να τραυματιστούν άλλοι εννέα. Ειδικότερα δε και παρά τα αντίθετα
υπ αυτού υποστηριζόμενα, με τις επί λέξει παραδοχές ότι "...Υπό τα εκτεθέντα, και ως αποδειχθέντα γενόμενα δεκτά,
περιστατικά, αποδεικνύεται περαιτέρω, ότι οι ανωτέρω παραλείψεις εκάστου των
κατηγορουμένων τούτων, τελούν, ως προαναφέρεται, σε αιτιώδη σύνδεσμο προς το
αποτέλεσμα του πνιγμού και τραυματισμού των ανωτέρω προσώπων, αφού και από
μόνες τους αλλά και από κοινού με τη συμπεριφορά του άλλου, βρίσκονται σε άμεση
αιτιότητα προς το εν λόγω αξιόποινο αποτέλεσμα, αφού η εκτεθείσα συμπεριφορά
του ενός, και αντιστοίχως και του άλλου, υπήρξε ένας από τους πολλούς
παραγωγικούς όρους του αποτελέσματος τούτου, χωρίς τον οποίο αυτό δεν θα
επερχόταν, αδιαφόρου όντως αν συνέβαλαν σ`αυτό και άλλοι όροι ως της αμελείας των
παθόντων ή τρίτου. Δεν αποδεικνύεται δε, υπό τις ανωτέρω παραδοχές,
περιστατικό, προκαλέσαν διακοπή της κατά τα εκτεθέντα αιτιώδους συναφείας, το
οποίον να εξουδετερώνει και να καθιστά ανενεργό την αρχική συμπεριφορά εκάστου
των κατηγορουμένων τούτων. Συνεπώς ...αποδεικνύεται, ότι τα εν προκειμένω
εγκλήματα.... είναι απότοκα της αμέλειας αμφοτέρων των κατηγορουμένων...",
αιτιολογείται επαρκώς η κρίση του Δικαστηρίου της ουσίας περί αυτοτελούς, κατά
το λόγο της αμελείας του, ευθύνης του εν λόγω κατηγορουμένου και ήδη αναιρεσείοντα
στην επέλευση του ανωτέρω αξιοποίνου αποτελέσματος,
β) Με τις παραδοχές ότι ο εν λόγω
κατηγορούμενος ως υπεύθυνος διοργανωτής εκδρομών εναλλακτικού τουρισμού και εταίρος
της εδρεύουσας στην Καρύταινα Αρκαδίας εταιρείας με την επωνυμία
"................................." ανέλαβαν από κοινού με τον
συγκατηγορούμενό του Κ. Χ. και διοργάνωσαν για την 26-5-07 και αντί αμοιβής 150
ευρώ κατ`άτομο εκδρομή με αντικείμενο τη διάσχιση του φαραγγιού του ποταμού
Λουσίου δια πεζοπορίας επί της κοίτης αυτού και τις περαιτέρω επί λέξει παραδοχές
ότι "... Είχε δε ιδιαίτερη νομική
υποχρέωση ο αυτός πρώτος κατηγορούμενος Λ. Μ. να παρεμποδίσει την επέλευση του
αποτελέσματος αυτού. Η ιδιαιτέρα δ` αυτή νομική υποχρέωση του να λάβει τα
ανωτέρω ενδεικνυόμενα μέτρα, ώστε η εκδρομή των παθόντων να είναι ασφαλής,
επήγαζε από την ιδιότητά του ως όντος αυτού υπευθύνου διοργανωτού της εν λόγω,
ενεχούσης εκ της φύσεως και του είδους της επικινδυνότητα για την ζωή και την
σωματική ακαιρεότητα των μετεχόντων, δραστηριότητος αυτής, ιδιότητα την οποίαν
αυτός ο ίδιος εκουσίως ανέλαβε και ανεδέχθη και υπ` αυτήν ενήργησε, με συνέπεια
εκ τούτου να αναδεχθεί περαιτέρω και την υποχρέωση ασφαλούς διενεργείας της
διασχίσεως του εν λόγω ποταμού και φαραγγιού υπό των απείρων τούτων εκδρομέων
και των οδηγών τους, οι οποίοι, λόγω της απειρίας τους, πλην του εξ αυτών
δευτέρου κατηγορουμένου, είχαν επιδείξει εμπιστοσύνη προς αυτόν ως προς την
υπ`αυτού λήψη υπ` όψιν των όλων κινδύνων, τόσον ως προς την ανάληψη της
πραγματοποιήσεως της διαδρομής αυτής, όσον και ως προς τις συνθήκες
πραγματοποιήσεως της δραστηριότητας αυτής......" αιτιολογείται επαρκώς
η ιδιαίτερη αυτού νομική υποχρέωση όπως παρεμποδίσει την επέλευση του
αποτελέσματος του θανάτου και των σωματικών βλαβών των ειδικότερα αναφερομένων
στο σκεπτικό παθόντων, πηγάζουσα από την ανωτέρω συναφθείσα μετ` αυτών σύμβαση,
από την οποία προέκυπτε και το σχετικό καθήκον που αυτός είχε, ως εκ της άνω ιδιότητάς
του, ώστε όλη η δραστηριότητα-εκδρομή να διεξαχθεί ασφαλώς για όλους τους συμμετέχοντες,
ήτοι και για τους δύο οδηγούς των εκδρομέων και
γ) από το σύνολο του παραπάνω
σκεπτικού της προσβαλλομένης και την επισκόπηση των πρακτικών αυτής, προκύπτει με
βεβαιότητα ότι για το σχηματισμό της καταδικαστικής του κρίσης, λήφθηκαν υπόψη
και συνεκτιμήθηκαν από το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο όλα τα προσφερθέντα και
αναφερόμενα κατά το είδος τους αποδεικτικά μέσα, δεν ήταν δε απαραίτητη η αξιολογική
συσχέτιση και σύγκριση αυτών ή να προσδιορίζεται ποιό βάρυνε περισσότερο για το
σχηματισμό της δικανικής κρίσεως, ενώ από το σύνολο των παραδοχών της
προσβαλλομένης ουδόλως προκύπτει ότι παραβιάστηκαν τα διδάγματα και οι κανόνες
της κοινής πείρας και λογικής. Επομένως, οι περί του αντιθέτου, από το άρθρο
510 παρ. 1 στοιχ. Δ` και Ε` ΚΠΔ, πρώτος και δεύτερος λόγοι της αίτησης
αναίρεσης του Κ. Χ. καθώς και ο πρόσθετος, καθόλα τα επιμέρους σκέλη αυτού,
λόγος αναίρεσης του Λ. Μ., με τους οποίους πλήττεται η προσβαλλομένη απόφαση
για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και για έλλειψη νόμιμης βάσης,
ελέγχονται αβάσιμοι και πρέπει να απορριφθούν. Όλες οι λοιπές, περιεχόμενες
στον ως άνω πρόσθετο λόγο, αιτιάσεις του εκ των αναιρεσειόντων Λ. Μ. περί
επιλεκτικής εκτίμησης των αποδείξεων καθώς και μη συγκριτικής στάθμισης και
αξιολογικής συσχέτισης τούτων, πλήττουν, υπό την επίφαση της ελλείψεως
αιτιολογίας, την αναιρετικώς ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του Δικαστηρίου
της ουσίας και είναι ως εκ τούτου απορριπτέες ως απαράδεκτες.
Κατά το άρθρο 171 παρ. 1 εδ. δ` ΚΠΔ,
ακυρότητα, που λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπόψη από το δικαστήριο σε κάθε
στάδιο της διαδικασίας και στον Aρειο Πάγο ακόμη, προκαλείται αν δεν τηρηθούν
οι διατάξεις που καθορίζουν την εμφάνιση, την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση
του κατηγορουμένου και την άσκηση των δικαιωμάτων, που του παρέχονται στις
περιπτώσεις και με τις διατυπώσεις που επιβάλλει ο νόμος. Από τη διάταξη αυτή
προκύπτει ότι η άσκηση των δικαιωμάτων που προσήκουν στον κατηγορούμενο
αναφέρεται σε όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες υφίσταται από το νόμο
υποχρέωση του δικαστή να δημιουργήσει, οίκοθεν, εκείνες τις προϋποθέσεις που
καθιστούν δυνατή την άσκηση των ανωτέρω δικαιωμάτων, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη
σχετική αίτηση του κατηγορουμένου. Από τις διατάξεις, όμως, των άρθρων 333
παρ.2 και 358 ή άλλη διάταξη του ΚΠΔ, δεν προκύπτει υποχρέωση του διευθύνοντος
τη συζήτηση να δίδει το λόγο στους διαδίκους, χωρίς αίτησή τους, για να προβούν
σε δηλώσεις ή εξηγήσεις σχετικά με τα αποδεικτικά μέσα που εξετάσθηκαν.
Συνεπώς, στην προκειμένη περίπτωση,
ο πρώτος λόγος της ένδικης αιτήσεως αναιρέσεως του Λ. Μ., περί απόλυτης
ακυρότητας της διαδικασίας στο ακροατήριο κατά την έννοια των άρθρων 171 § 1
εδ. δ` και 510 § 1 στοιχ. Α` ΚΠΔ, από το ότι, μετά την ανάγνωση των αναφερομένων
στα πρακτικά της προσβαλλομένης εγγράφων, δεν δόθηκε ο λόγος από τον
διευθύνοντα τη συζήτηση στους συνηγόρους του ανωτέρω κατηγορουμένου -
αναιρεσείοντος καθώς και στον ίδιο και χωρίς να το ζητήσουν για να προβούν σε
δηλώσεις και εξηγήσεις ως προς την ανάγνωση των εγγράφων αυτών, είναι αβάσιμος,
αφού, κατά τα προεκτεθέντα, δεν καθιερώνεται υποχρέωση του διευθύνοντος να
δίδει το λόγο στον κατηγορούμενο ή τους συνηγόρους του αυτοβούλως για να ασκήσουν
το εκ του άρθρου 358 ΚΠΔ δικαίωμα.
Από τις διατάξεις των άρθρων 141 και
366 παρ.1 ΚΠΔ προκύπτει ότι στα πρακτικά συνεδρίασης του Ποινικού Δικαστηρίου
καταχωρίζεται σε συντομία, εκτός άλλων, και η απολογία του κατηγορουμένου,
χωρίς να απαιτείται η καταχώρηση ιδιαίτερα των ερωτήσεων, που υποβάλλονται στον
κατηγορούμενο μετά το πέρας της απολογίας του, αρχικά από εκείνον που διευθύνει
τη συζήτηση, τον Εισαγγελέα και τους δικαστές και στην συνέχεια από τους
υπόλοιπους διαδίκους και τους συνηγόρους τους, οι οποίοι υποβάλλουν ερωτήσεις
στον κατηγορούμενο μόνο με τη μεσολάβηση εκείνου που διευθύνει τη συζήτηση,
καθώς επίσης και πλήρων των απαντήσεων που
δίδει ο κατηγορούμενος στις
ερωτήσεις αυτές, εκτός αν ο κατηγορούμενος ζήτησε να καταχωριστεί ορισμένη
απάντησή του.
Στην προκείμενη περίπτωση, όπως
προκύπτει από τα πρακτικά συνεδρίασης μετά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη
απόφαση, μετά την απολογία του αναιρεσείοντος Λ. Μ. ως κατηγορουμένου, ο
Πρόεδρος, υπέβαλε σχετικές ερωτήσεις προς τον κατηγορούμενο και εκείνος απάντησε
όπως αναφέρεται στην απολογία του. Μετά ο Πρόεδρος έδωσε τον λόγο στην
Εισαγγελέα και στους Δικαστές για να υποβάλουν ερωτήσεις προς τον κατηγορούμενο
και αυτός απάντησε όσα και όπως αναφέρονται στην απολογία του. Στη συνέχεια
δόθηκε ο λόγος στους πληρεξουσίους δικηγόρους των πολιτικώς εναγόντων και στους
συνηγόρους υπεράσπισης για να απευθύνουν, μέσω του Προέδρου, αν είχαν,
ερωτήσεις προς τον κατηγορούμενο. Το ότι η επισήμανση αυτή του γεγονότος της
υποβολής ερωτήσεων προς τον κατηγορούμενο αναιρεσείοντα, στις οποίες ασφαλώς
αυτός απάντησε, αφού δεν αναγράφεται, σύμφωνα με το άρθρο 366 παρ. 3 εδ.τελ.
ΚΠΔ, στα πρακτικά σχετική άρνησή του, γίνεται μετά το κείμενο της απολογίας,
που έχει καταχωριστεί στα πρακτικά, δεν σημαίνει ότι στο κείμενο της απολογίας
δεν έχουν περιληφθεί σε συντομία οι σχετικές απαντήσεις του κατηγορουμένου στις
ερωτήσεις που υποβλήθηκαν σ` αυτόν, ούτε ότι το Εφετείο δεν έλαβε υπόψη αυτές
ως μέρος της απολογίας του. Και ναι μεν στην ως άνω τελευταία επισήμανση ως
προς τις ερωτήσεις που υπέβαλαν στον κατηγορούμενο οι συνήγοροι της πολιτικής
αγωγής και της υπεράσπισης δεν αναγράφεται η φράση ότι "Ο κατηγορούμενος απάντησε όπως αναφέρεται
στην απολογία του", όμως από μόνη τη διατύπωση αυτή δεν συνάγεται ότι
ο κατηγορούμενος δεν απάντησε στις υποβληθείσες σε αυτόν ερωτήσεις, ούτε ότι οι
απαντήσεις του δεν καταχωρήθηκαν εν συντομία στο κείμενο της απολογίας του ή
πολύ περισσότερο ότι δεν λήφθηκαν υπόψη από το Εφετείο ως μέρος της απολογίας
του.
Επομένως, ο δεύτερος από το άρθρο
510§1 Δ` ΚΠΔ λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο προβάλλεται έλλειψη της νόμιμης
αιτιολογίας με την αιτίαση ότι στα πρακτικά συνεδρίασης δεν περιέχονται οι απαντήσεις
που έδωσε ο αναιρεσείων κατά την απολογία του ως κατηγορούμενος στις υποβληθείσες
σε αυτόν ερωτήσεις από τους συνηγόρους της πολιτικής αγωγής και της υπεράσπισης,
με επακόλουθο το Εφετείο να μη λάβει ως αποδεικτικό στοιχείο το μέρος αυτό της απολογίας
του αναιρεσείοντος, είναι αβάσιμος και πρέπει να απορριφθεί, αφού, όπως
προκύπτει από το σκεπτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, το Εφετείο για το
σχηματισμό της σχετικής δικανικής κρίσης του έλαβε υπόψη, εκτός άλλων, και την
απολογία του αναιρεσείοντος.
Περαιτέρω, κατά το άρθρο 510 παρ. 1
στοιχ. Ε` του ΚΠΔ λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί και η εσφαλμένη
εφαρμογή και ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Τέτοια είναι και η
διάταξη περί της επιβλητέας στον καταδικασθέντα συνολικής ποινής. Εξάλλου, κατά
τις διατάξεις του άρθρου 94 παρ. 1 του ΠΚ, κατά του υπαίτιου δύο ή περισσότερων
εγκλημάτων, που πραγματώθηκαν με δύο ή περισσότερες πράξεις, οι οποίες
τιμωρούνται κατά το νόμο με πρόσκαιρες στερητικές της ελευθερίας ποινές,
επιβάλλεται κατά την επιμέτρησή τους συνολική ποινή, η οποία αποτελείται από τη
βαρύτερη των συντρεχουσών ποινών επαυξημένη και, αν οι συντρέχουσες ποινές
είναι του ίδιου είδους και ίσης διάρκειας, η συνολική ποινή σχηματίζεται με την
επαύξηση μιας απ` αυτές. Η επαύξηση πρέπει να γίνεται εντός των οριζόμενων
πλαισίων, η συνολική ποινή όμως δεν επιτρέπεται να υπερβεί τα δέκα έτη, όταν
πρόκειται για φυλάκιση. Από τις
διατάξεις αυτές προκύπτει, ότι το
δικαστήριο, κατά την επιμέτρηση της συνολικής ποινής φυλακίσεως, μπορεί να
υπερβεί το ανώτατο όριο των δέκα ετών, απαιτείται, όμως, τότε και αρκεί για τη
νομιμότητα της αποφάσεώς του να ορίσει την εκτιτέα ποινή στο ανώτατο όριο των
δέκα ετών. Από τη λύση αυτή καθόλου δεν παραβλάπτονται τα δικαιώματα του
καταδικασθέντος συνεπεία τυχόν αμνηστίας, χάρης, αναστολής διώξεως, απολύσεως
υπό όρο, παραγραφής ή οπωσδήποτε άλλως επερχομένης αφέσεως της ποινής για ένα ή
περισσότερα από τα συρρέοντα εγκλήματα, γιατί εξακολουθεί η εκτέλεση των
υπολοίπων ποινών, εάν δε και μετά την τυχόν αμνηστία, χάρη κ.λ.π. για μία ή
περισσότερες πράξεις, το σύνολο των υπολοίπων υπερβαίνει το όριο των δέκα ετών
προκειμένου για ποινή φυλάκισης, θα γίνει, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του ίδιου
άρθρου, νέα προσμέτρηση εντός των παραπάνω ορίων. Επομένως, ο από το άρθρο 510
παρ. 1 στοιχ. Ε` ΚΠΔ περί του αντιθέτου τρίτος και τελευταίος λόγος της αιτήσεως
αναιρέσεως του Λ. Μ., κατά τον οποίο παρά το νόμο το Πενταμελές Εφετείο Ναυπλίου
με την προσβαλλομένη απόφασή του, αφού έλαβε ως βάση τη βαρύτερη ποινή
φυλακίσεως των τριών (3) ετών, επαύξησε αυτήν για κάθε μία από τις συντρέχουσες
ποινές, κατά το μνημονευόμενο στην απόφαση αυτή μέτρο και τελικά καθόρισε τη
συνολική ποινή του άνω αναιρεσείοντα σε φυλάκιση δέκα (10) ετών και εννέα (9) μηνών[u29] , από την οποία
τελικά όρισε ότι ο αναιρεσείων πρέπει να εκτίσει ποινή φυλάκισης δέκα (10)
ετών, είναι αβάσιμος και πρέπει ν` απορριφθεί καθόσον από τον κατά τα ανωτέρω
καθορισμό της συνολικής ποινής ουδεμία ασάφεια ως προς το ύψος αυτής προκύπτει.
Μετά ταύτα, εφόσον δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι αναίρεσης, κύριοι ή πρόσθετοι, προς
έρευνα, οι κρινόμενες αιτήσεις αναίρεσης και οι πρόσθετοι λόγοι της δεύτερης
(από 17-11-2014) εξ αυτών πρέπει ν` απορριφθούν στο σύνολό τους και να
καταδικαστούν οι αναιρεσείοντες στα δικαστικά έξοδα (αρθρ. 583 παρ. 1 ΚΠΔ)
καθώς και στη δικαστική δαπάνη των πολιτικώς εναγόντων (αρθρ. 176 και 183
ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει : α) την από 14-11-2014 και
με αριθμ. πρωτ. 7542/14-11-2014 αίτηση του Κ. Χ. του Α., κατοίκου ..., και β)
την από 17-11-2014 και με αριθμ. πρωτ. 7586/18-11-2014 αίτηση του Λ. Μ. του Μ.,
κατοίκου ..., μετά των από 27-2-2015, κατατεθέντων στις 27-2-2015, προσθέτων
αυτής λόγων, για αναίρεση της υπ`αριθμ. 170-171/2014 καταδικαστικής απόφασης
του Πενταμελούς Εφετείου Ναυπλίου.
Καταδικάζει τους αναιρεσείοντες στα
δικαστικά έξοδα που ανέρχονται, σε διακόσια πενήντα (250) ευρώ για τον καθένα
καθώς και στη δικαστική δαπάνη των πολιτικώς εναγόντων εκ πεντακοσίων (500)
ευρώ.
Κρίθηκε
και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 30 Μαρτίου 2015.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση
στο ακροατήριό του, στις 28 Απριλίου 2015.